دیدگاه نظامی به زنان

در ادبیات کهن همواره زن مورد توجه شاعران و نویسندگان بوده است. هرچند در جوامع مردسالار گذشته، این توجه چندان مثبت نبوده است؛ اما نظامی گنجوی، در جامعه ی مردسالار خود بیشترین عنایت را نسبت به زنان داشته است. برخی از زنان در منظومه های وی به حدی والامقام و محترمند که آدمی را به شک می اندازد که آیا این شاعر در همان جامعه ی زن ستیز می زیسته است یا نه؟ طیف گسترده ای از زنان در آثار نظامی ایفای نقش می کنند؛ از زنان فرمانروا گرفته تا زنان عادی و البته مهم-ترین نقش زنان در آثار نظامی نقش معشوقی این بانوان است. زنان در منظومه های وی به عنوان معشوق مطرح شده اند آن هم معشوقانی همه برتر و زیبا. زنانی در آثار وی دیده می شوند که به عنوان حاکم و فرمانروا در کشور ایفای نقش می کنند، حتی کنیزان نیز در اغلب موارد مورد ستایش این شاعر بزرگ بوده اند. به طور کلی می توان زنان آثار داستانی نظامی را به دو گروه تقسیم کرد: یکی زنانی که نقش های معمول زن در دیگر آثار ادبی را ایفا می کنند مانند مادر، عروس، همسر و... و دیگر زنانی که دارای نقش هایی جدا از نقش های معمول هستند مانند زنان فرمانروا، جادوگر، شاعر و حتی زنان روسپی و... باید گفت که در بیشتر موارد زنان مورد ستایش نظامی واقع شده اند. ستوده شدن زن از دیدگاه نظامی با توجه به دو ملاک خاص صورت می گیرد. یکی این که یک زن به خاطر زیبایی اش مورد ستایش قرار گرفته و دیگری به خاطر عقل و هوش فراوان و تدبیر و کاردانی و هنر و استعداد ویژه اش در امر خاصی ستایش گردیده است که البته زن در اغلب موارد هر دوی این خصوصیات یعنی زیبایی و هوش و یک نوع هنر خاص مثل دانش یا علم جادو یا اخلاق خوب را دارا بوده است و از نظر نظامی ستوده شده است. زنان مورد نکوهش نظامی زنانی هستند که دارای خصوصیات بی وفایی، رازدارنبودن و پاکدامن نبودن و... می باشند.

Keywords:

زنان , نظامی گنجوی , زنان ستوده شده , ادبیات و شعر فارسی