باور به چشم زخم و دفع آن در آثار حکیم نظامی

متون ادبی یکی از غنیترین منابع ثبت آداب و رسوم، فرهنگ و ادب عامه است. باور به چشمزخم یکی از عناصر فرهنگ و ادب عامه است که از گذشتههای دور تا امروز در فرهنگ ملل مختلف وجود داشته و هر قومی متناسب با فرهنگ و باورها و اعتقادات خویش به دفع آثار آن پرداخته است. چشمزخم و اعتقاد به آسیبی که از نگاه دیگران به انسان میرسد یکی از مضامین پرکاربرد در ادبیات فارسی است. این نوشتار با هدف بررسی چشمزخم و راههای دفع آن در آثار حکیم نظامی، شاعر قرن ششم نگاشته شده است. از شیوههای دفع آثار چشم بد که در آثار نظامی دیده میشود میتوان به موارد اسپند دود کردن، نیل برکشیدن، ذکر و ورد و دعا خواندن، مهره ازرق بستن، حرز و تعویذ، هیکل و حمایل، بخور و سوزاندن عود، گفتن عبارت چشم بد دور، تکبیر گفتن، افسون خواندن و افسون کردن، از چشم بد نهان کردن، قربانی کردن و دندان گوزن در زر گرفتن اشاره کرد. برخی از این راههای رفع چشمزخم ریشه در دین اسلام دارد و برخی جزو فرهنگ عوام محسوب میشود.

Keywords:

چشمزخم , فرهنگ عامه , نظامی