نقش و جایگاه مار در قصه های حیوان همسر

یکی از مشهورترین خویش کاری قصه های پریان، که در اغلب این قصه ها وجود دارد، ازدواج های آیینی و سمبولیک شاهزاده خانم ها و مردان قهرمان است. در برخی از این قصه ها برخلاف عرف، با حیوان همسری مواجهیم. یکی از مشهورترین حیوانات که در این قصه ها نقش داماد یا عروس را بازی می کند، مار است. به نظر می رسد مار، یکی از قدیمی ترین حیواناتی است که به دلایل گوناگون چنین نقشی را عهده دار شده و حیوانات و پرندگانی مانند قورباغه، خرس، قو و سگ متاخرند. مار در درازنای تاریخ، در فرهنگ آریایی و حتی جهان، نقش های مختلف و حتی متضادی را ایفا کرده است. گاهی تا مرحله خدایی پیش رفته و گاهی موجودی پتیاره قلمداد شده است. تاثیر ادیان ابراهیمی بر تنزل مقام مار، حائز اهمیت است. ازدواج با مار در قصه ها و باورهای عامیانه می تواند دلایل و کارکردهای مختلفی داشته باشد و هر دلیل در برهه ای از تاریخ عمل کرده باشد. علاوه بر دلایل مشترک برای قصه های مارهمسری؛ قدمت، تقدس، زایایی و نماد باروری مار از مهم ترین دلایل پیدایش این قصه هاست. در نمادشناسی قصه؛ مار، هم نماد جنس مونث است هم مذکر. به همین دلیل، گاهی عروس و گاهی داماد است. وجود این حیوان خوش خط و خال در قصه ها به عنوان همسری که در ادامه به شکل انسانی تغییر شکل می دهد، می تواند ترس کودک را از ازدواجی که اطرافیانش از آن تابویی ساخته اند، فرو ریزد.

Keywords:

قصه