ارزیابی توان توسعه شهری با رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: شهر قائن)

یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود مکان های مناسب برای رشد شهری، تعیین اراضی مناسب برای گسترش فیزیکی شهر است. شهر قائن مرکز اداری- سیاسی شهرستان قائنات در استان خراسان جنوبی از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در حال توسعه می باشد و از آنجایی که استفاده از سرزمین بدون در نظر گرفتن پتانسیل های اکولوژیک، علاوه بر تخریب محیط زیست، آنرا از توسعه پایدار نیز دور می کند بنابراین، تعیین قابلیت های اکولوژیک شهر به منظور توسعه شهری آن ضروری است. این پژوهش با هدف تعیین مکان های مناسب جهت توسعه شهری، در شهر قائن، انجام گرفت. بدین منظور از میان روش های تصمیم گیری چندمعیاری (MCDM)، روش ترکیب خطی وزن دار به دلیل امکان استانداردسازی نقشه های معیار و اختصاص وزن های متفاوت به آنها، انتخاب و در سامانه اطلاعات جغرافیایی بر پایه مشاهدات محیط طبیعی (۶ معیار)، توان اکولوژیکی شهر مذکور در محدوده حریم نهایی شهر و اراضی پیرامونی آن ارزیابی شد. نتایج حاکی از آن است که از مجموع ۱۲/۲۲۵ کیلومتر مربع مساحت محدوده مورد مطالعه، ۲۱/۵۰ کیلومتر مربع جهت توسعه شهری از تناسب زیادی برخوردار است و ۲۶/۷ کیلومتر مربع تناسب متوسط و ۹۵/۱ کیلومتر مربع تناسب کمی جهت توسعه شهری دارند و مساحت ۷/۱۶۵ کیلومتر مربع برای توسعه شهر قائن نامناسب ارزیابی شد و قابلیت توسعه شهری را ندارد. در حال حاضر، پراکنش فضایی مراکز جمعیتی شهر بیشتر در کاربری تناسب زیاد قرار دارد که به دلیل دارا بودن اراضی با شیب مناسب و شرایط خوب خاک شناسی و زمین شناسی ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه و جمعیت پذیری دارد.

Keywords:

ارزیابی توان اکولوژیک , فرآیند تحلیل سلسله مراتبی , منطق فازی , روش ترکیب خطی وزن دار , تصمیم گیری چند معیاره