ارزیابی آثار تغییر کاربری زمین بر آبهای سطحی با استفاده از مدل L-THIA در منطقه گرگان

تغییرات کاربری زمین، عمدتا فواید اقتصادی- اجتماعی زیادی به دنبال دارد. با این حال، این تغییرات آثار منفی را به محیطزیست طبیعی وارد میکند. یکی از آثار مهم آن، کاهش مستقیم منابع آبی و کیفیت آب است. یک رهیافت موثر در ارزیابی آثار حاصل از تغییرات کاربری زمین بر آبهای سطحی، استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی است. در مطالعه حاضر ،آثار حاصل از تغییرات کاربری زمین در منطقه گرگان با استفاده از مدل L-THIA ارزیابی شده است. مدل L-THIA، مدلی برای ارزیابی آثار بلند مدت حاصل از تغییر کاربری زمین بر منابع آبی است که با استفاده از دادههای در دسترس و ساده نظیر «دادههای اقلیمی بلند مدت و نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک» قابل اجراست . این مطالعه، در دوره زمانی ۲۷ ساله و در فاصله زمانی ۱۱۱۱- ۲۷۷۰ انجام شد. نقشههای کاربری زمین با استفاده از تصاویر ماهوارهای مربوط به سالهای ۱۱۱۱، ۱۱۱۱ و ۲۷۷۰ مورد استفاده قرار گرفت. دادههای بارش روزانه ۳۷ ساله منطقه تهیه شد و نقشه گروههای هیدرولوژیک خاک نیز با استفاده از نقشه خاک منطقه به دست آمد. طبق نتایج مدل، میانگین میزان عمق رواناب منطقه از سال ۱۱۱۱ تا سال ۲۷۷۰ از مقدار ۵۵/۲۱ به مقدار ۱۱/۲۱ رسیده است. نتایج حاصل از اجرای مدل افزایش حجم و عمق رواناب سطحی را در فاصله زمانی موردنظر نشان داد .این امر، ضرورت کنترل و نظارت بر تغییرات کاربری زمین برای کنترل میزان عمق و حجم رواناب، نشان میدهد .نتایج این مطالعه میتواند جهت تصمیمگیری و نظارت بر تغییرات کاربری زمین در راستای کنترل تغییرات عمق و حجم رواناب منطقه مفید باشد. با استفاده از نقشههای خروجی مدل میتوان مناطقی را که میانگین رواناب بالایی دارند، مشخص و برنامههای مدیریتی برای کنترل میزان رواناب در این نواحی تعیین و اجرا نمود. همچنین، با استفاده از نتایج مطالعه میتوان برنامههای کنترلی برای تغییرات کاربری زمین جهت جلوگیری از افزایش رواناب در منطقه تهیه کرد.

Keywords:

Land Use Change , hydrological modeling , L-THIA model , Gorgan area , Iran