بررسی رخدادگردو غبار درکشور با نسبت شاخص غلظت PM۲.۵ به PM۱۰

مقدمه: گرد و غبار به عنوان یکی از بحران های مهم زیست محیطی در خاورمیانه، تاثیرات گسترده ای بر کیفیت زندگی، سلامت انسان، حاصل خیزی خاک، دید، اقتصاد و جنبه های اجتماعی دارد. این پدیده در مناطق خشک و بیابانی، به ویژه در ایران که بخش بزرگی از آن در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد، رایج است. با توجه به اهمیت این موضوع، شناسایی منابع و عوامل تشدید کننده آن ضروری است. گرد و غبار شامل ذرات معلق با قطر کمتر از ۱۰ میکرومتر (PM۱۰) است. این مطالعه به بررسی نسبت غلظت ذرات PM۲.۵/PM۱۰ به عنوان شاخصی برای تعیین زمان وقوع گرد و غبار در سامانه پایش محیط زیست کشور می پردازد. مواد و روش ها: در این مطالعه یک روش ساده و کاربردی برای تعیین روزهای گرد و غبار ارائه شده است. بر اساس داده های دریافتی وقوع رخداد گرد و غبار از مراجع معتبر، نسبت PM۲.۵/PM۱۰ در روزهایی مذکور محاسبه و بر اساس نتایج محاسبات صورت گرفته، شاخص عددی احتمال وقوع گرد و غبار ارائه شده است . بدین منظور ابتدا یک رویداد گرد و غبار در تاریخ مشخص( ۲۵ تیر ۱۳۹۸ ) در استان خوزستان ( شهر اهواز) مورد بررسی قرار گرفت و بر این اساس نسبت داده های PM۲.۵/PM۱۰ در استان های خوزستان، کرمان، یزد، بوشهر، قم، زنجان، مرکزی، لرستان، کرمانشاه، کردستان، گیلان و تهران محاسبه شد.
نتایج و بحث: براساس وقوع طوفان های گرد و غبار در استان های خوزستان، کرمان، یزد، بوشهر، قم، زنجان، مرکزی، لرستان، کرمانشاه ، کردستان ، گیلان و تهران در بازه زمانی سال ۱۳۹۸ و محاسبه میانگین ساعتی نسبت PM۲.۵/PM۱۰ عدد شاخص محاسبه شد. نتایج نشان می دهد، زمانی که نسبت PM۲.۵/PM۱۰ کمتر ۰.۱ باشد، رخداد گرد و غبار وجود دارد. بر همین اساس روزهای وقوع رویداد به سه دسته روزهای وقوع گرد و غبار PM۲.۵/PM۱۰=۰.۱ ، روزهای سبک گرد و غبار PM۲.۵/PM۱۰=۰.۵ و روزهای متوسط گرد و غبار PM۲.۵/PM۱۰= ۰.۱-۰.۵ تقسیم شد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد در بین استان های بررسی شده، میانگین غلظت PM۱۰ و PM۲.۵ در ایستگاه اهواز به ترتیب عدد ۳۵۵ میکروگرم برمترمکعب و ۲۷.۱۵ میکروگرم برمترمکعب می باشد و هر دو غلظت در محدوده خطرناک می باشند. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده، نسبت PM۲.۵/PM۱۰ و ارتباط موضوعی آن با شاخص کیفیت هوا مورد تایید قرار گرفت و نتایج حاصل می تواند توسط سیاست گزاران برای طراحی و اجرای اقدامات کنترلی موثر، در هنگام وقوع رخداد گرد و غبار مورد استفاده قرار گیرد. نتایج این تحقیق نشان می دهد نسبت PM۲.۵به PM۱۰ می تواند به عنوان شاخصی در خصوص زمان وقوع رخداد گرد و غبار مورد توجه قرار گیرد.

Keywords:

گرد و غبار , غلظت PM۱۰و PM ۲.۵ , غلظت آلودگی