کاربرد نسخه شناسی در تبیین میزان وابستگی کتاب آرایی عثمانی به هنر و ادب ایرانی

پژوهش ها و اسناد بسیاری، نشانگر تاثیرپذیری کتاب آرایی عثمانی از فرهنگ و هنر همسایه شرقی آن «ایران»، از آغاز شکل گیری نخستین کارگاه های هنری عثمانی تا دوران افول سنت کتاب آرایی در این منطقه است. نخستین نسخ مصور کارگاه های کتاب آرایی عثمانی در نیمه دوم قرن نهم هجری، با الگو قرار دادن مکاتب هنری ایران تولید شدند و بعد از آن نیز تاثیر هنر ایرانی تا پایان رونق سنت کتاب آرایی عثمانی در نیمه دوم قرن یازدهم هجری دوام آورد. پژوهش حاضر قصد دارد تاثیرپذیری هنر کتاب آرایی عثمانی از هنر ایرانی را از منظری متفاوت و به روش کاربردی به اثبات رساند. بدین ترتیب که با به کارگیری اطلاعات نسخه شناسی یکصد نسخه مصور نفیس عثمانی، ویژگی های ادبی هنری این آثار را استخراج و تحلیل نموده و به عنوان راهکاری جهت شناسایی میزان وابستگی نسخ به مرجعی خاص پیشنهاد نماید. نسخه شناسی به صورت عام مهارت و دانشی است که به وسیله آن می توان نسخه های خطی را از جنبه های گوناگون توصیف و معرفی کرد. بدین ترتیب پژوهش حاضر در پی پاسخ بدین پرسش این است: بررسی اطلاعات نسخه شناسی نسخ مصور نفیس عثمانی تا چه میزان می تواند در تبیین وابستگی کتاب آرایی این دیار به هنر و ادب ایرانی موثر واقع شود؟ نتایج تحقیق نه تنها چشم انداز کلی را از وضعیت تولید نسخ مصور در کارگاه های کتاب آرایی عثمانی در اختیار می گذارد و ارتباط تنگاتنگی را بین این آثار با هنر و ادب ایرانی نمایش می دهد، بلکه روش نسخه شناسی را به عنوان روشی کاربردی و مفید در تحلیل و اثبات داده ها مطرح می نماید. این پژوهش از حیث ماهیت کاربردی توسعه ای و از نظر روش تاریخی و تحلیلی است.

Keywords:

ایران , عثمانی , کتاب آرایی , نسخه شناسی