نمادشناسی و تحلیل ساختار فرمی طرح و نقش قالی کله اسبی بیرجند

شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی از مناطق مشهور قالی بافی درگذشته و حال است که به جهت ظرافت، کیفیت و طرح و نقش دارای شهرت جهانی است. از جمله طرح های شاخص در تاریخ فرش بیرجند، قالی کله اسبی است که این طرح امروزه کمتر بافته می شود. به نظر می رسد فرم های به کاررفته در آن علاوه بر زیبایی از منظر نمادشناسی و انتقال فرهنگ و هنر گذشتگان نیز حائز اهمیت است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تحلیل فرمی ساختار قالی کله اسبی و همچنین نمادهای به کار رفته در این طرح است، تا از این طریق بتوان به مجموعه ای از اطلاعات طرح و نقش و نمادهای به کار رفته دست یافت. بنابراین ساختار و نمادهای های به کار رفته در قالی کله اسبی بیرجند کدامند؟این مقاله به شیوه تحلیلی- توصیفی بر اساس مطالعات اسنادی و گردآوری تصاویر فرش به شیوه میدانی و با استفاده از ابزار مصاحبه، مشاهده و عکس برداری از نمونه قالی های کله اسبی صورت گرفته است. پژوهش مذکور ضمن معرفی طرح کله اسبی بیرجند از لحاظ فرم ظاهری و نقشمایه ها به تبیین ارتباط میان نگاره های به کار رفته در طرح کله اسبی و مفهوم نمادین آن ها پرداخته است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که فرش کله اسبی برای اینکه پیوند خود را با گذشته حفظ کند، با به کارگیری هوشمندانه از نمادهای هخامنشی سعی کرده فرهنگ متعال خود را در این زمان احیاء نماید. تقریبا در همه بخش های این قالی شاهد تاثیر هنرهخامنشی هستیم ازجمله در بخش سوم ترنج این قالی که دوازده حیوان تخیلی بالدار دوبه دو رو به یکدیگر هستند که به لحاظ فرم و طراحی بسیار شبیه شیردال های هخامنشی می باشد.طراح و بافنده قالی با استفاده از این نمادها و نشانه ها سعی در استفاده از عناصر کهن ایرانی برای انتقال و حفظ فرهنگ گذشتگان در قالب طرح فرش داشته است

نمادشناسی و تحلیل ساختار فرمی طرح و نقش قالی کله اسبی بیرجند Keywords:

نمادشناسی , ساختار فرمی , قالی کله اسبی , بیرجند