الگوی استعاری «نمونه اعلای عشق» در پیکره لیلی و مجنون براساس الگوی عشق کووچش

پژوهش حاضر با هدف بررسی «الگوی نمونه اعلای عشق» در پیکره منظوم لیلی و مجنون اثر نظامی گنجوی انجام گرفته است. بدین منظور، استعاره های مفهومی حوزه عشق (مجنون به لیلی) از پیکره موردنظر استخراج و پس از دسته بندی آن ها از لحاظ حوزه های مبدا، با الگوی نمونه اعلای پیشنهادی کووچش (۱۹۸۶/۱۹۸۸) مقایسه شد تا میزان مطابقت عشق مفهومی شده در پیکره لیلی و مجنون با الگوی فوق مشخص شود. نتایج این بررسی نشان داد تفاوت ها بسیار جزئی است و تقریبا تمامی حوزه های مبدا متعلق به الگوی نمونه ای عشق، در پیکره موردبررسی نیز به کار رفته است. بنابراین به طرز قابل توجهی با الگوی نمونه اعلا همخوانی و مطابقت دارد. حوزه های مفهومی آتش، موجود زیبا، عدم تعادل شامل مستی، دیوانگی و بیماری، گیاه و اسارت، به ترتیب پرکاربردترین مفاهیم به کاررفته در پیکره موردنظر بودند. از میان سه نوع استعاره مفهومی متعلق به الگوی نمونه اعلای عشق، استعاره های هستی شناختی و پس از آن، استعاره های حوزه شدت از لحاظ فراوانی، بیشترین کاربرد را در پیکره موردبررسی داشته اند. در میان استعاره های هستی شناختی، بیشترین کاربرد متعلق به حوزه مبدا «موجود زیبا» بوده، در میان استعاره های شدت، «آتش» دارای بیشترین کاربرد است. مفهوم اسارت با مفهوم ضمنی مثبت و خوشایند، تنها حوزه مبدا متعلق به عشق نوعی بود که در میان داده ها یافت شد. مواردی نیز مشاهده گردید که مفهوم سازی عشق در پیکره موردبررسی، متفاوت با الگوی موردنظر عمل کرده است. ازجمله این موارد می توان به کاربرد حوزه مبدا «گیاه» و نیز انواع «نیرو» در نگاشت با مفهوم عشق اشاره کرد.

Keywords:

مفهوم سازی استعاری , احساس عشق , الگوی نمونه اعلای عشق , منظومه لیلی و مجنون