بررسی تاریخی ریشه و کاربرد پسوندهای وند و آوند در زبان فارسی

«وند» و «آوند» از پسوندهای مادر و تکواژهای وابسته در زبان فارسی هستند که در زبان اوستایی به صورت ونت و آونت وجود داشته اند. این دو پسوند، کارکردهای معنایی گوناگونی در تاریخ تحول خاص خویش دارند. در این تحقیق، کوشش بر آن است تا این صورت اشتقاقی از زبان، با استدلالات و استنادات تاریخی، تحلیل و بررسی شود. فرم اصیل واژگان برساخته از این دو پسوند را می توان در نام ها و صفت های به جا مانده از متون اوستایی و پهلوی و بیشتر در دل جغرافیای ایران زمین و گونه های مختلف گویش های محلی یافت. البته باید اذعان کرد که این شواهد در متون، بسیار اندک، سخت یاب و پراکنده اند. دگرگونی هایی که در کارکرد معنایی و ساختمان ترکیبی این وندها به وجود آمد، از یک طرف، تابع نظام طبیعی زبان و از سویی دیگر، متاثر از تحولات تاریخی بود. بازه زمانی این تحول را می توان به شکلی جسته وگریخته، از زبان باستانی، پهلوی و تا فارسی کنونی دنبال کرد. در قرون میانه اسلامی، کاربرد این پسوندها کم شد و عمدتا به زبان گفتاری و نام های طوایف، به ویژه در میان اقوام لر، لک و بختیاری محدود گردید. خاندان های کرد، گیل و دیلمی نیز تا حدودی از این پسوندها استفاده کرده اند.

Keywords:

وند , آوند , تحول پسوندی , طوایف