تحلیل کاربرد جامعه شناختی انواع آیرونی در مصیبت نامه عطار نیشابوری

آیرونی از اصطلاحات مهم و پرکاربرد در سه حوزه نقد ادبی، فلسفه و بلاغت است که برای آن معادلهایی نظیر طعنه، استهزا، کنایه، طنز، تهکم، تجاهل العارف، ریشخند، وارونه گویی و ... قرارداده­اند؛ اما هیچ یک از این معادلها تعریف درست و جامع و مانعی از آیرونی نیست. ساده­ترین تعریف از آیرونی تضاد بین بود و نمود است؛ اما آیرونی علاوه بر تضاد بین بود و نمود، عناصر دیگری هم دارد که در ایجاد آن، نقش اساسی ایفا می­کنند. مصیبت­نامه  یکی از آثار مهم ادب عرفانی است که عطار در این کتاب برای بیان مسائل اجتماعی و یا طرح مباحث عرفانی در قالبهای متعدد و مبتنی بر دریافت مخاطب از این شگرد هنری و انواع آن بهره جسته است. عطار از موضعی فراتر از دیگران مسائل مهم زمانه خود را به دقت نگریسته و درک کرده است. نگارندگان با بررسی و تحلیل این اثر عرفانی دریافته­اند که عطار از انواع آیرونی موقعیت، زبانی، ساده لوح، تقدیر، سقراطی، خودزنی و نمایشی در ساختار داستانهایش استفاده کرده است؛ می­توان گفت مهمترین دلایل استفاده از آیرونی در مصیبت­نامه، بستر روایی و داستانی کلام، بیان مضامین انتقاد اجتماعی و اخلاقی و خفقان سیاسی و محافظه­کاری عطار بوده است.

تحلیل کاربرد جامعه شناختی انواع آیرونی در مصیبت نامه عطار نیشابوری Keywords:

irony , Atar-e- Nishaburi’s , Mosibatname , eloquence , narrative