بررسی تاثیر هویت و فرهنگ بر شکل گیری معماری فضاهای بومی (نمونه مورد مطالعه: خانه های بومی تالش)

اقلیم، فرهنگ و طبیعت همواره فاکتورهای تاثیرگذار بر معماری بوده و نقش ویژه ای به شکل دهی به آن داشته است. معماری گیلان به عنوان یک معماری منحصر به فرد و متفاوت نسبت به سایر نقاط ایران شناخته می شود و بر ویژگی های بومی خود تاکید داشته است. معماری گیلان علاوه بر نقش پر رنگ اقلیم در خانه های سنتی خود فرهنگ بومیان منطقه را نیز در دل خود جای داده، به گونه ای که در هر قسمت از این خانه ها می توان آن را احساس کرد. قوم تالش یکی از اقوام کهن ایرانی است. در قلمرو نسبتا وسیعی در شمال غرب گیلان و جنوب جمهوری آذربایجان پراکنده اند. اهمیت این موضوع به این سبب است که به نظر می رسد تاکنون درباره ی معماری این منطقه پژوهش درخوری انجام نشده است. بنابراین هدف این پژوهش شناخت چگونگی تاثیر عناصر محتوایی فرهنگ منطقه در شکل دهی به فرم کالبدی و سازمان فضایی این خانه ها است و پرسش اصلی این است که نقش عوامل فرهنگی در شکل گیری خانه های این منطقه چه بوده است؟ در این تحقیق تلاش شده است، ابعاد مختلفی از حیات اجتماعی، فرهنگی این قوم شامل: مذهب، زبان، آداب و رسوم و برخی خصوصیات تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به ویژگی های اقلیمی، فرهنگی و عناصر معماری بومی منطقه تالش در گیلان پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که آهنگ تغییرات فصلی و اشغال فضا در فصول سرد سال محدود به اتاق اصلی در طبقه پایین و در ایام نوروز و بهار، فضای ایوان و در تابستان، طبقات بالا و محوطه خانه است. مولفه هایی مانند وسعت بنا و محوطه خانه، نوع، تعداد و مساحت فضاهای خدماتی، نوع تزئینات و مصالح مصرفی و نیز استفاده یا عدم استفاده از استاد کار، در طبقه بندی خانه های بومی منطقه بر اساس طبقه اجتماعی موثر است، همچنین با توجه به چارچوب نظری تحقیق، عناصر فضا در این خانه ها را می توان به سه دسته ثابت (داخلی و خارجی)، نیمه ثابت (چیدمان اثاثیه) و متحرک (روابط و آداب سکونت بر اساس جنسیت و سن) تقسیم بندی نمود.

Keywords:

هویت تالش , فرهنگ تالش , خانه های بومی تالش , معماری فضاهای بومی گیلان , تاثیر فرهنگ بر معماری.