بهینه سازی ریزازدیادی دو گونه چویل (Ferulago subvelutina Rech.f. and Ferulago angulata (Schlecht) Boiss) در معرض خطر انقراض و بومی ایران

گیاه دارویی چویل (Ferulago ssp.) متعلق به تیره چتریان و بومی ایران است. گونه ­های این جنس به­ دلیل خواب بذر، برداشت بی­رویه و تنش ­های محیطی از قبیل خشکسالی به ­شدت در معرض انقراض هستند. با در نظر گرفتن این گیاه به­ عنوان یک گیاه دارویی-مرتعی ارزشمند، تولید و احیای آن امری ضروری محسوب می­شود. این تحقیق با هدف بهینه ­سازی ریزازدیادی دو گونه بومی چویل شامل Ferulago angulata و Ferulago subvelutina انجام شد. بیشترین درصد پینه­ زایی در گونه F. angulata (۱۰۰ درصد) با کاربرد ریزنمونه ریشه چه (تحت تیمارهایmg/L NAA ۱ + mg/L BAP۰، mg/L NAA ۵/۱ + mg/L BAP۰، mg/L NAA ۲ + mg/L BAP۰) و نیز ریزنمونه برگ حقیقی (تحت تیمارهای mg/L NAA ۵/۰ + mg/L BAP۵/۰، mg/L NAA ۲ + mg/L BAP۱) و در گونه F. subvelutina با کاربرد ریزنمونه برگ حقیقی (تحت تیمارهای mg/L NAA ۵/۰ + mg/L BAP۵/۰،mg/L NAA ۲ + mg/L BAP۱) به ­ترتیب به میزان ۳۳/۷۲ و ۶۶/۷۱ درصد حاصل شد. به نحوی که کاربرد توام هورمون های سیتوکینین و اکسین در باززایی گونه ­های چویل موثر واقع شد؛ به­ طوری­که بیشترین باززایی در گونه F. angulata به ­ترتیب با مقدار ۳۳/۵۳ و ۶۶/۴۶ درصد تحت تیمارهایmg/L NAA ۲/۰ + mg/L BAP۵/۰ و mg/L NAA ۴/۰ + mg/L BAP۵/۰ بوده و در گونه F. subvelutina با میزان ۳۳/۵۳ و ۶۰ درصد به­ترتیب در تیمارهای mg/L NAA ۲/۰ + mg/L BAP۱ و mg/L NAA ۴/۰ + mg/L BAP۱حاصل شد. بهترین تیمار ریشه ­زایی برای هر دو گونه، محیط کشت MS۲/۱ شاملmg/L IBA ۵/۰ انتخاب شد. مرحله سازگاری در مخلوطی از خاک، خاک پیت و ماسه با نسبت وزنی ۱:۱:۱ انجام شد که در مجموع ۸۰ درصد از گیاهان تولیدشده از کشت بافت، در محیط بیرون با موفقیت سازگار شدند.

بهینه سازی ریزازدیادی دو گونه چویل (Ferulago subvelutina Rech.f. and Ferulago angulata (Schlecht) Boiss) در معرض خطر انقراض و بومی ایران Keywords:

Endangered , Callus , regeneration , In vitro culture , explant , Growth regulator