مقایسه سه روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، روش همپوشانی و مدل دانگ برای تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع آتش‎‎سوزی جنگل- مطالعه موردی بخشی از جنگل‎‎های مازندران

با توجه به روند روزافزون وقوع آتش‎‎سوزی در جنگل‎‎ها طی سال‎‎های اخیر، پیش‎‎بینی وقوع آتش سوزی‎‎های آینده در مناطق جنگلی از طریق انتخاب روش مناسب و مدل‎‎سازی ضروری به نظر می‎‎رسد. تاکنون مدل‎‎های مختلفی برای ارزیابی خطر آتش‎‎سوزی به کار گرفته شده‎‎ است، که در این میان مقایسه کارایی مدل‎‎های مرسوم‎‎تر، دقیق‎‎تر و جدیدتر برای استفاده از بهترین مدل در تحقیقات آینده ضروریست. این تحقیق با هدف ارزیابی سه روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، روش همپوشانی و مدل دانگ در تهیه نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی در جنگل‎‎های بخش سه نکا- ظالم‎‎رود انجام شد. دلیل استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، دقت آن بر اساس تحقیقات قبلی؛ دلیل استفاده از روش همپوشانی، جدید بودن آن و مدل دانگ مرسوم بودن آن در تحقیقات ارزیابی خطر آتش‎‎سوزی است. در مرحله اول از فرایند تحلیل سلسله مراتبی همراه با مجموعه‎‎های فازی برای رتبه‎‎بندی و وزن دهی به عوامل موثر در آتش‎‎سوزی، مدل‎‎سازی خطر آتش‎‎سوزی و تهیه نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی استفاده شد. در مرحله دوم از روش همپوشانی بین زیرمعیارهای محیطی و انسانی با آتش‎‎سوزی‎‎های گذشته برای وزن دهی به عوامل موثر در آتش‎‎سوزی، مدل‎‎سازی خطر آتش‎‎سوزی و تهیه نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی استفاده شد. در مرحله سوم از مدل دانگ برای تهیه نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی استفاده گردید. پس از تهیه نقشه‎‎های پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی از طریق سه روش، به منظور اعتبارسنجی این روش‎‎ها، نقشه آتش‎‎سوزی‎‎های گذشته روی آنها همپوشانی شد. بدین منظور از آماره مساحت طبقه‎‎های پرخطر نقشه‎‎های پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی در محدوده آتش‎‎سوزی‎‎های گذشته استفاده شد. ازاین رو مساحت طبقه‎‎های پرخطر و بسیار پرخطر هر نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی، در محدوده آتش‎‎سوزی‎‎های گذشته محاسبه شد. نتایج نشان داد که مناطق پرخطر آتش‎‎سوزی در نقشه پتانسیل خطر تهیه‎‎شده با روش همپوشانی تطابق بسیار زیادی با مناطق آتش‎‎سوزی گذشته دارد که نشان‎‎دهنده اعتبار بالای مدل ساخته‎‎شده با این روش می‎‎باشد. به‎‎علاوه اینکه مناطق پرخطر آتش‎‎سوزی در نقشه پتانسیل خطر تهیه‎‎شده با تحلیل سلسله مراتبی فازی تطابق زیادی با مناطق آتش‎‎سوزی گذشته داشته که نشان‎‎دهنده دقت بالای مدل ساخته‎‎شده با روش مذکور می‎‎باشد. همچنین مناطق پرخطر آتش‎‎سوزی در نقشه پتانسیل خطر آتش‎‎سوزی تهیه‎‎شده با مدل دانگ (Dong)، همپوشانی متوسطی با مناطق آتش‎‎سوزی گذشته نشان داد. نتایج نهایی این تحقیق نشان داد که روش همپوشانی (با دقت ۹۲/۰)، تحلیل سلسله مراتبی فازی (با دقت ۸/۰) و دانگ (با دقت ۵۱/۰) به ترتیب بیشترین کارایی را در پیش‎‎بینی مناطق خطر آتش‎‎سوزی در جنگل‎‎های منطقه مورد مطالعه داشته‎‎اند.

Keywords:

آتش‎‎سوزی , تحلیل سلسله مراتبی فازی , مدل دانگ , همپوشانی و جنگل‎‎های مازندران