بررسی میزان آلودگی درختان به سوسک های چوبخوار و ارتباط آن با شرایط رویشگاهی در جنگل های بلوط ایرانی (Quercus brantii) در استان ایلام

تنش های ناشی از خشکسالی در سال های اخیر و به دنبال آن ضعف فیزیولوژیک درختان، افزایش جمعیت سوسک های چوبخوار را در جنگل های زاگرس به دنبال داشته است. به‎منظور ارزیابی میزان آلودگی درختان جنگلی به سوسک چوبخوار در شرایط متنوع رویشگاهی و خصوصیات مختلف ساختار توده، جنگل های بلوط شلم واقع در ۱۰ کیلومتری جنوب شرق شهر ایلام انتخاب گردید. با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی ۲۰ واحد همگن از نظر توپوگرافیک در منطقه مورد مطالعه تعیین شد و در هر کدام ۳ پلات ۱۰۰۰ مترمربعی دایره ای شکل به صورت تصادفی سیستماتیک به فواصل ۱۰۰ متر از یکدیگر پیاده گردید. متغیرها شامل قطر برابر سینه، قطر متوسط تاج درختان، فرم درختان، نوع گونه، درصد خشکیدگی تاج، آلودگی درختان به سوسک چوبخوار و موقعیت رویشگاه مورد ارزیابی و اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عوامل توپوگرافیک و خصوصیات توده بر میزان آلودگی درختان به سوسک های چوبخوار تاثیر دارند. به‎طوری که بیشترین میزان آلودگی درختان به سوسک های چوبخوار در طبقه ارتفاعی ۲۰۰۰-۱۷۰۰ متر از سطح دریا و جهت جغرافیایی جنوب مشاهده گردید. ارتفاع از سطح دریا با میزان و شدت آلودگی درختان به سوسک های چوبخوار همبستگی مثبت معنی دار داشت، ولی جهت جغرافیایی همبستگی منفی معنی دار نشان داد. شیب با میزان و شدت آلودگی ارتباطی نشان نداد. میزان آلودگی در فرم شاخه زاد بیشتر از دانه زاد بود. میزان آلودگی با افزایش انبوهی توده و عرض تاج درختان رابطه مستقیم نشان داد. شدت آلودگی در طبقات قطری کوچکتر و در کلاسه های خشکیدگی تاجی بالاتر بیشتر بود. نتایج تاکید دارد که درختان پس از تنش خشکی و خشک شدن آلودگی شدید به حشرات چوبخوار پیدا می کنند و خسارت حشرات چوبخوار به‎عنوان عوامل ثانوی در مرگ درختان محسوب می شوند. بطور‎کلی نتایج نشان داد که تنوع در شرایط رویشگاه و ساختار توده موجب تنوع در شدت آلودگی درختان به سوسک چوبخوار شد. بر این اساس می‎توان کانون های آلودگی را شناسایی کرده و در حمایت جنگل استفاده نمود.

Keywords:

میزان آلودگی درختان جنگلی , سوسک چوبخوار , شرایط رویشگاه , ساختار توده , بلوط ایرانی , ایلام