پادآرمانشهر و انواع آن در شاهنامه فردوسی

بررسی انواع پادآرمانشهرها و انتقاد به آن ها یکی از مباحث مهم در اندیشه سیاسی شاهنامه فردوسی است. در شاهنامه، پادآرمانشهر وقتی شکل می گیرد که آرمانشهر ایرانی تشکیل نشود و شاه آرمانی ایرانی وجود نداشته باشد که بر مردم فرمان براند. «سلطنت مطلقه فاسد شاه بیگانه»، نظام سیاسی «شبه دموکراسی» و «جامعه اشتراکی مزدکی» انواع پادآرمانشهر در شاهنامه هستند که به باور فردوسی، تشکیل این نظام ها محصولی جز ویرانی کشور و تباهی مردم نخواهد داشت. همچنین فردوسی در برخی داستان های شاهنامه از مردمی سخن گفته است که در آرمانشهر زندگی می کنند اما به اصول آن پای بند نیستند و اخلاق پادآرمانشهری دارند. در این مقاله، به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که پادآرمانشهر در شاهنامه فردوسی چگونه شکل می گیرد و چه انواعی دارد. برای رسیدن به پاسخ این پرسش، انواع پادآرمانشهر و ویژگی های آن ها را از خلال داستان های حماسه ملی ایران و نیز سخنان فردوسی در لابه لای این داستان ها استخراج و صورت بندی کرده و در نهایت با توجه به آبشخور تاریخی و فرهنگی و همچنین جامعه هدف نظرات فردوسی در این باره، تحلیل و نتیجه گیری کرده ایم. با بررسی انتقادهای فردوسی به انواع پادآرمانشهرها، می توان بحران های سیاسی زمانه او را شناخت و وجوهی از آرمانشهر مد نظر او و بهترین شیوه حکومت برای ایران را ترسیم کرد. ضمن این که نقد و نفی پادآرمانشهرها می تواند به نوعی انتقاد از جایگزین های شناخته شده موجود برای بحران حکومت در زمانه فردوسی و هشدار درباره آن ها باشد.

Keywords:

پادآرمانشهر , شاهنامه , فردوسی , اندیشه سیاسی