نقد پژوهی رویکرد مستشرقان در تحلیل شخصیت قرآنی امام حسین(ع)

بررسی شخصیت امام حسینg و تاریخ نگاری قیام عاشورا همواره محل بحث اندیشمندان مسلمان و بالاخص شیعیان بوده است؛ زیراکه عاشورا بسان نقطه عطفی، تاریخ تشیع را متحول نموده و آثارش تا امروز نیز پابرجاست و نسل های مختلف شیعه و مسلمان با تاسی از شیوه و الگوی امام حسینg در تقابل با ظلم و ستم، پرچم ظلم ستیزی را در سرتاسر جهان مقابل طاغوتیان برافراشته اند؛ و این پررنگ بودن واقعه عاشورا و پرداختن شخصیت امام حسینg تحت عناوین مختلف تاریخی، هنری، اجتماعی و سیاسی، باعث شده تا برخی از مستشرقان که به دلایل مختلف به شیعه شناسی روی آورده اند، از پرداختن و بررسی شخصیت امام حسینg و قیام عاشورا غافل نگشته و در آثار خود با رویکردهای مختلف آن را مورد مداقه و پژوهش قرار داده اند. ازاین رو مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل محتوایی به موضوع «جریان شناسی مستشرقان در مواجهه با تحلیل شخصیت امام حسینg از دوران حیات پیامبر اسلامk تا قیام عاشورا» پرداخته و با حفظ امانت داری گزارش ها و تحلیل های مستشرقان را از این مسئله مورد کنکاش قرار داده و برآمد تحقیق بیانگر آن است که امام حسینg در آثار مستشرقان تنها منحصر به واقعه عاشورا نبوده؛ بلکه در آثار برخی از مستشرقان همچون: لویی ماسینیون، گابریل دانگیری، وچیا والیری و... گزارشاتی از تحلیل شخصیت حضرتg در چهار دوره: ۱- دوره نبی مکرم اسلام، ۲- دوره خلفای راشدین، ۳- دوران امام علیg و ۴- دوران امام حسنg دیده می شود که البته در پرداختن به دوران امام حسنg برخی از غرض ورزی ها در آثار مستشرقان دیده می شود که سعی بر تحریف تاریخ و حقیقت داشته و در تلاش برای تصویرسازی اختلافی ساختگی بین حسنینc هستند. گروهی از مستشرقان در باب عوامل قیام عاشورا، مسائلی همچون مخالفت با خلافت موروثی بنی امیه و دعوت کوفیان از امام حسینg را ازجمله عوامل مهم و تاثیرگذار بر قیام امام حسینg دانسته اند. با بررسی آثار برخی از مستشرقان همچون: فرانسیکو گابریلی، انتوان بارا، موسیو ماربین و... مشخص شد که ایشان، همراه داشتن زنان و اطفال حسینg را نمایانگر مظلومیت حضرتg دانسته اند و امر به معروف، آزادگی و تن ندادن به ذلت، احیای اسلام را ازجمله اهداف قیام برشمرده اند که موجب شده قیام عاشورا به عنوان الگویی عملی برای مسلمانان، در تقابل و رهایی از مستکبران در طول تاریخ نقش ایفا نماید. ارائه نظریات مستشرقان به برخی از آیات قرآن کریم (همچون آیه مباهله، آیه تطهیر، آیه مودت و آیه ۳۷ سوره بقره) که در شان نزول اهل بیتb و امام حسینg بر طبق نظر مفسران شیعه و اهل سنت وارد شده است، ادعای مغرضانه برخی از مستشرقان مبنی بر اختلاف نظر و شخصیت امام حسن و امام حسینc و وجود برخی از اشتباهات و یا اغراض مادی بالاخص در حرکت و قیام عاشورا، کاملا مردود و باطل است و نشان می دهد که برخی از جریانات استشراقی، با هدف و اغراض شخصی و یا جریانی و همچنین به علت نبود رجوع و استناد به کتب اصیل اسلامی، درصدد تحریف شخصیت امام حسینg برآمده اند که برخی از آیات نورانی قرآن کریم که در شان امام حسینg نازل شده است، این ادعای بی ارزش را باطل می سازد.

Keywords:

مستشرقان , شخصیت امام حسین , رویکرد , آیات قرآن کریم , مفسران شیعه , مفسران اهل سنت.