واکاوی مطبخ در ایران

در فرهنگ عامه ایران و در قرن دوازدهم شمسی مفهومی به نام آشپزخانه در سازمان فضایی سکونتی انسان وجود نداشت. به تدریجو با قرار گرفتن در روند تحول شیوه های زیستی ودر راستای تامین آسایش انسان، مکان هایی در زیرزمین و یا در حیاط خانه هاتحت عنوان مطبخ به مجموعه زیستی انسان افزوده شد. در دوره قاجار با سفر سران حکومتی و الهام از سبک اروپایی منجر به ایجادتغییر و تحول در شکل کالبدی خانه های ایرانی شد و در ادامه این تحولات اجتماعی، آشپزخانه توانست با تغییر موقعیت خود ازمطبخ، که اغلب فضای فرعی و در گوشه ای از حیاط خانه بود، جایی برای خود درکنار دیگر فضاهای خانه بازکند. سپس در دورهپهلوی هم تقلید از معماری غرب، با شتاب بیشتری ادامه یافت. درکنار این تغییرات درفضای معماری، با ایجاد انقلاب صنعتی وپیشرفت روز افزون معماری غرب و به وجود آمدن تکنولوژی های جدید، فضای آشپزخانه بسیار تحت تاثیر انقلاب صنعتی قرارگرفتکه این شروع تحولی شگرف، در مبلمان آشپزخانه بود. این دگرگونی ها درخانه های معاصر دوره مدرن و مدرن متآخر، موجب ایجادفضایی با عنوان آشپزخانه بهداشتی شد و آشپزخانه ازیک فضای تک کارکردی خارج شده و به مکانی برای تجمع اهل خانه در حینکار خانگی مبدل گردید. هدف این پژوهش بررسی تحولات آشپزخانه از خانه های سنتی تا دوره معاصرآن است، نوع این پژوهشکیفی است و با استفاده از روش تحقیق تاریخی، توصیفی - تحلیلی به بررسی تغییرات آشپزخانه در گذر زمان خواهیم پرداخت وروش گردآوری داده ها اسنادی و کتابخانه ای می باشد. نتایج این تحقیق نشان می دهد با ظهور دستاوردهای معماری مدرن وتغییراتی در معماری مطبخ، آشپزخانه از حیاط و کنج خانه های سنتی به داخل واحد مسکونی انتقال یافت و آشپزخانه یا مطبخخانه، که محل اصلی طبخ غذا است، از دیرباز تا به امروز در سراسر دنیا به عنوان مرکز اصلی و گرما بخش هر خانه محسوب می شودو همواره در حال تغییر است و به عنوان یکی ازمهمترین عرصه های حضور زنان در فضای سکونتی در نظر گرفته می شود.

Keywords:

آشپزخانه , مطبخ , سازمان فضایی , تکنولوژی