(بررسی امکان شناخت صفات خداوند)

مساله امکان شناخت صفات خداوند یکی از مباحث مهم و پر ماجرا در حوزه الهیات و کلام اسلامی است و همیشه محل بحث و نزاع هایی در بین اندیشمندان و صاحب نظران بوده است .هدف ما از بررسی امکان شناخت صفات خداوند این بوده است که بفهمیم تا چه مقدار امکان شناختن و کاوش در صفات واسما خداوند وجود دارد. طبق پژوهش و بررسی هایی که در متون دینی ،فلسفی وآیات وروایات و کتب مختلف انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که سه دیدگاه در رابطه با امکان شناخت صفات خداوند وجود دارد. گروه اول اهل تشبیه هستند که بر این عقیده اند که خداوند نیز مانند انسان دارای جسم مادی است و اعضایی همانند اعضای بدن انسان دارد.مشخص است که این دیدگاه باطل است زیرا اگر خداوند حقیقتی مادی باشد پس مانند ما انسان ها نیازمند به خالق است و با اصل بی نیازی اش در تناقض است .دیدگاه دوم اهل تعطیل (معطله )به وجود صفات خداوند طبق آیات و روایات باور دارندگان را پذیرفته اند اما معتقدند که عقل انسان ها توانایی و ظرفیت بررسی ودرک صفات خداوند را ندارد.این دیدگاه خلاف واقعیت است ، چون ما هنگامی که از اوصاف الهی مانند وجود، علم ، قدرت ، حیات و... سخن به میان می آوریم ، به صورت بدیهی معنای این صفات را می فهمیم و آنها را از یکدیگر تمییز می دهیم و اگر کسی بگوید ما هیچ چیز از معانی صفات فوق نمی فهمیم بر خلاف بداهت سخن گفته است . حقیقت این است که اینها نتوانسته اند در باب اثبات صفات خدا، خداوند را از جهات نقص تنزیه کنند، فلذا معتقد به تعطیل شده اند.سومین دیدگاه پیرامون این مسئله ، دیدگاه بلا تشبیه است که مورد پذیرش قرار گرفته است .این دیدگاه که مختار امامیه و محققین از فلاسفه و متکلمان است معتقدند ما می توانیم صفات خدا را بشناسیم و نیز آن را تحلیل و بررسی کنیم به گونه ای که موجب محدودیت واجب تعالی نیز نشویم . به این بیان که : از آنجا که خداوند کمال مطلق است پس هم ه صفات کمال را دارد و از طرفی ما با عقل و براهین آن بطور بدیهی می دانیم که اگر صفات خداوند مانند مخلوقین باشد مستلزم نقص در خداوند خواهد بود، در نهایت صفات را با تجرید و تنزیه از جهات نقص بر خداوند حمل می کنیم و مثلا می گوییم : او می بیند اما دیدن او مانند ما نیست چون اگر با چشم ببیند مستلزم جسمیت و نقص است پس دیدن او باید به گونهای باشد که از جهات نقصآفریدگان مبرا باشد.

Keywords:

صفات , خداوند , شناخت , امکان , اهل تشبیه , اهل تعطیل , بلا تشبیه