کاربست ساختار منسجم زبانی و واژگانی در منتخبی از مناظرات امام رضا (ع) (فرآیندی در راستای اقناع گری مخاطب با تکیه بر گفتمان انتقادی فرکلاف)

گفتمان انتقادی، در واقع روند تکوینی تحلیل گفتمان به شمار می رود، که در آن با عبور از توصیف صرف داده های زبانی بر فرآیندهای موثر در شکل گیری گفتمان توجه می شود. در این نوع تحلیل گفتمان، به دو رویکرد اجتماعی و زبان شناختی پرداخته می شود. در رویکرد اجتماعی به گفتمان، بافت موقعیتی و در رویکرد زبانشناختی، بافت متنی تشریح می گردد. مناظرات امام رضا (ع) سرشار ازمضامین سیاسی، دینی و اجتماعی است که امام (ع) آن ها را در شرایط گوناگون حاکم بر زمان، برای آگاهی وهدایت مردم به سوی حق وعدالت، با کمال بلاغت بیان نموده اند. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی، به تحلیل تعامل زبانی و ساختاری مناظرات رضوی با فضای مسلط بر جامعه و اندیشه های طرف گفتگو پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که امام (ع) توانسته اند با بهره گیری از سبک ها و واژگان سازگار با فضای مناظره، پیوندی وثیق میان فرهنگ حاکم برجامعه و انحراف فکری مخاطبان ایجاد نمایند. آن حضرت (ع) از واژگانی استفاده نموده که بار معنایی ژرفی داشته و در راستای برجسته سازی مفاهیم مورد نظر، از دلالت های مختلف زبانی بهره جسته است و گاهی با کاربرد استفهام، به نوعی اعتقادات طرف مقابل را زیر سوال برده و گفتمان او را به چالش کشیده و به حاشیه برده است.

Keywords:

امام رضا (ع) , تحلیل گفتمان انتقادی , ساختار و واژگان , مناظره وگفتگو