ملاحظاتی درباره کاربست نقد تاریخی در بررسی مساله جنسیت در قرآن؛ براساس آثاری از ودود، بارلاس و ترکاشوند

نقد تاریخی به ویژه ازآن جهت موردتوجه نواندیشان دینی بوده که تصور می شده می توان اسلامی نوگرا و اصیل را در خاستگاه تاریخی اش تصور کرد که با باور و عمل مسلمانان دوران بعد تفاوت داشته است. اما این نگاه تاریخی مشکلات الهیاتی، تاریخ پژوهانه و سیاسی دارد. در این نوشتار به بررسی سه اثر درباره حقوق و آزادی های زنان که با توجه به نقد تاریخی نوشته شده اند، پرداخته خواهد شد. این آثار عبارتنداز: قرآن و زن اثر آمنه ودود؛ زنان مومن در اسلام اثر اسماء بارلاس؛ و حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) از امیرحسین ترکاشوند. نویسندگان سه کتاب مزبور با این پیش فرض که حکم خدا با دریافت ما از آن تفاوت دارد، می کوشند زندگی دینی را باارزش های عادلانه سازگار و این هدف را با اتخاذ ساختار روشن پژوهشی محقق سازند، اما در این آثار اشکالاتی هم وجود دارد. نویسندگان رویکرد الهیاتی شان را در تفسیر، به طور سازوار حفظ نمی کنند، به صورت گزینشی از منابع استفاده می کنند، در تحلیلشان گاه مقوله های مدرن را بر آثار پیشامدرن تحمیل می کنند، به تجربه های خاص بدن زنانه و مردانه توجهی ندارند، در منابع اصلی از نکاتی که قابلیت تفسیر مردسالارانه دارند چشم پوشی می کنند و به قرآن بسندگی دچار شده اند. توجه به این مشکلات می تواند به ما کمک کند تا نگاه عادلانه به متون دینی را با دقت روشی و محتوایی در تحلیل متون همراه کنیم.

Keywords:

نقد تاریخی , جنسیت , آمنه ودود , اسماء بارلاس , امیرحسین ترکاشوند