آرایه های تزئینی بکار رفته در نگارگری دوره تیموری با رویکردی تحلیل ساختاری بر پوشاک شاهنامه بایسنقری

پوشاک هر دوره می تواند یکی از پر ارزش ترین منابع برای شناخت هر قوم یا ملتی باشد،که توانسته است نقش مهمی را در طول تاریخ تا اکنون ایفا کند، پوشاک یکی از ابزارهای نشان دهنده فرهنگ و تمدن هر دوره می باشد، که از گذشته تا کنون دچار تغییراتی شده و همواره متنوع بوده است. با بررسی پوشاک مرسوم هر دوره می توان به سبک و هنر آن دوران پرداخت. یکی از موضوعات قابل بررسی در این مقاله، مطالعه در مورد انواع پوشش افراد و نقوش بکار رفته در دوره تیموری و شاهنامه بایسنقری می باشد، که افراد با توجه به متفاوت بودن موقعیت های اجتماعی و شغلی پوشش و لایه های متنوعی بر تن داشته اند، ، که این شاهنامه یکی از شاهکارهای دوره ی هنری و فرهنگی ایران محسوب می شود، و در مکتب هرات کتابت شده است. هدف این مقاله، بررسی طراحی نقوش پر تکرار و الحاقات تزئینی لباس افراد در دوره تیموری، و نگاره های شاهنامه بایسنقری که بسیار متنوع بوده، و تطابق نحوه پوشش در این نگاره ها با مطالب موجود در منابع مکتوب تیموری می باشد. یکی دیگر از با شکوه ترین هنرهای ایران اسلامی، کاربرد تزیینات می باشد. که استفاده نقوش های متنوع در دوره تیموری بسیار رواج داشته است، بنابراین مقاله به دنبال این پرسش هاست: ۱ ارتباط جایگاه اجتماعی افراد و نوع پوشش آن ها در هر دوره چگونه بوده است؟ ۲ در آن دوران از چه نوع پوشش های بیشتر استفاده می شده است؟ ۳ پرکاربرد ترین نقوش، تزئینات و الحاقات تزئینی پوشاک به چه صورت ترسیم شده است؟ این تحقیق به روش توصیفی، تطبیقی تحلیلی بوده، اطلاعات و نمونه های مطالعاتی این پژوهش، به شیوه کتابخانه ایی و استفاده از منابع نوشتاری و مکتوب نوشته شده است. ضرورت این مقاله، مطالعه و بررسی نگاره ها جهت دسته بندی پوشاک افراد، نقوش و مقوله تزئین برای شناخت و درک بیشتر در آن دوران است. نتایج این پژوهش، بیانگر آن است که نگارگری ایرانیان همواره مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است، که با توجه به رونق هنر نگارگری در دوره تیموری، که رویکردی واقعگرایانه داشته و بسیار ارزشمند بوده است، در این راستا نگارگران نیز، در به تصویر کشیدن این نگاره ها و استفاده از نقش مایه های متنوع واقعیت جامعه ها را نشان داده اند، که سلیقه و ذوق هنری نگارگران در خلق این نگاره ها به چشم می خورد و منجر به چشم گیر شدن نگاره های شاهنامه بایسنقری شده است ، و حس زیبایی شناسانه به بیننده القا می کند. در اغلب منابع تاریخی آن دوره بسیار پراکنده و مختصر به پوشش افراد اشاره شده است. در دوره تیموری در کارهای هنری بخصوص هنر پوشاک، بیشتر از فرهنگ و اقوام ایرانیان پیگیری می کردند، که از جنبه های فرهنگی یکی از دوره های درخشان در تاریخ ایران بوده است. اگر چه منابع مکتوبی در عصر تیموریان در رابطه با هنر پوشاک بسیار محدود است و به چشم نمی خورد، اما منابع غنی تری مانند منابع ادبی، سفرنامه ها، نگاره ها وجود دارند که می توانند تا حدود زیادی جبران کننده این کمبود باشند

Keywords:

دوره تیموری , شاهنامه بایسنقری , مکتب هرات , نگارگری , پوشاک