بررسی ترکیب شیمیایی و کانی شناسی پودر رنگ آبی فیروزهای مورد استفاده در هنرمیناکاری و شناسایی ریسک مواد سمی آن بر سلامت هنرمندان

میناکاری یکی از مشاغل صنایع دستی و هنر آمیختن خاک و آتش است که رنگ های متنوع معدنی از مواد اولیه لازم برای انجام آن است . هنرمند با استفاده از این رنگ ها که با فرآیندهای شیمیایی از مواد معدنی تهیه شدهاند، به نگارگری ظروف مسی لعابکاری شده می پردازد. به منظور بررسی ترکیب این رنگ ها و شناسایی ریسک مواد سمی آن برای سلامت هنرمندان (در معرضی شغلی )، یک نمونه از رنگ های وارداتی پرکاربرد (آبی فیروزهای) مورد تجزیه XRF و XRD قرار گرفت . نتایج بیانگر حضور انواع فلزات سنگین در ترکیب این رنگ ها است که از مهمترین آنها می توان به سرب (حدود ۱۶ درصد وزنی ) و کادمیوم (حدود ۱ درصد وزنی ) اشاره نمود که هریک می تواند عوارض جبرانناپذیری برای سلامت داشته باشد. همچنین حضور مقدار زیادی سیلیس که در زمره مواد سرطانزا طبقه بندی شده به عنوان ماده زمینه مواد لعاب و رنگ ، احتمال ابتلا به بیماریهای ریوی ازجمله سیلیکوسیس را در اثر استنشاق آن موجب می گردد. باتوجه به مراحل ساخت ظروف میناکاری، بیشترین خطر ازنظر استنشاق ذرات سیلیس در مرحله لعابکاری ظروف و از نظر ورود فلزات سنگین به بدن از طریق تنفس ، تماس پوستی و بلع غیراختیاری، در مرحله نگارگری ظرف و همچنین حرارت دادن (کوره کردن) آن وجود دارد. بنابراین رعایت نکات ایمنی و بهداشتی مانند استفاده از ماسک و دستکش در برخی از مراحل میناسازی خصوصا برای افرادی که در درازمدت با این کار در ارتباط هستند، ضروری به نظر می رسد.

Keywords:

رنگ میناکاری , فلزات سنگین , XRF , XRD , ایمنی کار