تاثیر آهک و خاکستر چوب بر اصلاح pH و ویژگی های زیستی دو خاک اسیدی

سابقه و هدف: باتوجه به افزایش سطح خاک های اسیدی در استان گیلان و نیاز به یافتن منابعی که اصلاح اسیدیته را در درازمدت ایجاد کنند، در این پژوهش تاثیر خاکستر چوب و آهک بر اصلاح دو خاک اسیدی بررسی شد. از آن جا که در اصلاح درازمدت اسیدیته خاک ویژگی های زیستی نیز اهمیت دارند، شاخص های زیستی خاک نیز پس از افزودن آهک و خاکستر چوب مطالعه شد.مواد و روش ها: دو نمونه خاک اسیدی با pH اولیه ۲/۵ (خاک ۱) و ۳/۴ (خاک ۲) از منطقه فومن در استان گیلان نمونه برداری شد. بر اساس نیاز آهکی محاسبه شده ی خاک ها و pH کربنات کلسیم و خاکستر چوب، به ترتیب مقدار ۳۲/۴ و ۹۴/۷، گرم کربنات کلسیم و ۲۳/۷ و ۲۴/۱۳ گرم خاکستر چوب به خاک ۱ و خاک ۲ افزوده شد و مخلوط گردید تا وزن نهایی ۶۵۰ گرم شود. خاک های بدون اصلاح کننده نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. انکوباسیون مخلوط ها به مدت ۶ ماه در رطوبت بهینه حدود ۷۰ درصد ظرفیت مزرعه و دمای آزمایشگاه انجام شد. pH، قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، کربن آلی (OC)، تنفس پایه میکروبی (MBR)، کربن زیست توده میکروبی خاک (MBC) و سهم کربن میکروبی (Cmic) در زمان های صفر، ۲، ۷، ۱۴، ۲۸، ۴۲، ۵۶، ۸۶، ۱۱۶، ۱۴۶ و ۱۷۶ روز اندازه گیری شد. آزمایش به صورت فاکتوریل-اسپلیت در زمان در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد. به این صورت که ترکیبی از فاکتورهای خاک در دو سطح (خاک ۱ و ۲) و اصلاح کننده در سه سطح (بدون اصلاح کننده، آهک و خاکستر چوب) به عنوان کرت اصلی و زمان نمونه برداری در ۱۲ سطح به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. داده ها با نرم افزار SAS آنالیز شدند و مقایسه میانگین ها با آزمون توکی (۰۵/۰ p <) انجام شد.یافته ها: آنالیز واریانس داده ها نشان داد که اثر همه فاکتورها و برهم کنش آن ها بر pH و EC و اثر همه فاکتورها بر OC معنی دار بود (۰۵/۰ p <). زمان مهم ترین فاکتور موثر بر شاخص های زیستی بود. پس از شش ماه انکوباسیون، pH هر دو خاک ۱ و ۲ در تیمار آهک به طور معنی داری بیش از تیمار خاکستر چوب بود و به ترتیب به ۷ و ۲/۷ رسید (۰۵/۰p < ). اما خاکستر چوب نیز pH را به ترتیب در دو خاک ۱ و ۲ به ۷/۵ و ۳/۶ افزایش داد (۰۵/۰p < ). روند تغییرات pH نشان داد که در دوره انکوباسیون، pH در تیمار خاکستر چوب همچنان افزایشی بود در حالی که در تیمار آهک از ماه سوم تقریبا ثابت شد. تاثیر آهک بر EC اندکی بیشتر از خاکستر چوب بود. میانگین OC خاک در تیمار خاکستر چوب بیشتر از آهک بود. در تیمار شاهد و آهک روند تغییرات OC به طور کلی کاهشی بود در حالی که در تیمار خاکستر چوب افزایشی بود. در تیمار خاکستر چوب OC خاک ها از ۴/۱ و g ۱۰۰g-۱ ۷/۱ به g ۱۰۰g-۱ ۰۶/۲ افزایش یافت. روند تغییرات MBR در هر سه تیمار تقریبا یکسان بود. در طول ۶ ماه انکوباسیون نوسان Cmic در تیمار شاهد از همه بیشتر و در تیمار خاکستر چوب از همه کمتر بود. تاثیر اصلاح کننده ها بر ویژگی های شیمیایی خاک ها نیز وابستهبود. اما در هر دو خاک روند تغییرات pH تقریبا مانند هم بود و در پایان دوره انکوباسیون به ۹/۶ رسید. نتیجه گیری: آهک در مقایسه با خاکستر چوب در زمان کوتاه تری pH را افزایش داد اما ویژگی های شیمیایی مانند کربن آلی و قابلیت هدایت الکتریکی خاک و همچنین ویژگی های زیستی در تیمار خاکستر چوب وضعیت بهتری داشتند. بنابراین می توان گفت در اصلاح pH خاک های اسیدی تاثیر خاکستر چوب به تدریج پدیدار می شود و هم زمان می تواند ویژگی های زیستی را نیز بهبود ببخشد بنابراین با رشد گیاهان چندساله در خاک های اسیدی می تواند سازگارتر باشد.

تاثیر آهک و خاکستر چوب بر اصلاح pH و ویژگی های زیستی دو خاک اسیدی Keywords:

اصلاح کننده خاک , کربن آلی , کربن زیست توده میکروبی , نسبت کربن میکروبی