ارزیابی مکانی اثرات سیل بر بافت کلانشهرها (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)

سیل یکی از هولناک ترین بلایای طبیعی در طول تاریخ بشر است. جلوگیری قطعی از وقوع سیل تقریبا غیر ممکن است و عدم قطعیت رفتارهای انسانی به خصوص در مناطق مسکونی برآورد میزان آسیب پذیری را با مشکل مواجه ساخته است. عوامل و متغیرهای مختلفی بر میزان آسیب پذیری ناشی از سیل دخیل هستند. ایران کشوری سیل خیز است و از این میان مناطق شهری کلانشهر تبریز به دلیل وجود بافت های متراکم و فرسوده شهری در کنار آبراهه ها و مسیل ها، این منطقه را در برابر سیل آسیب پذیر ساخته است. در این پژوهش برای ارزیابی خطر سیل از مدل های ارزیابی چند معیاره، مدل نسبت فرکانس و مدل منطق فازی استفاده گردید. این مدل ها علاوه بر آن که به منطق انسانی (عدم قطعیت) نزدیک هستند، ماهیتی تصمیم گیرنده نیز دارند. با استفاده از مدل های مذ کور و GIS پهنه های مستعد وقوع سیل تبریز استخراج گردید. نتایج این پژوهش حاکی از بیشترین میزان انطباق مدل ها در محدوده مورد مطالعه می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده مناطق میانی، غربی و شرقی به ترتیب بیشترین میزان آسیب پذیری ناشی از سیل را دارا می باشند. همچنین فاکتورهای زمین شناسی، ارتفاع، شیب و فاصله از رودخانه به ترتیب دارای بیشترین تاثیر بر وقوع سیل هستند. در نهایت نتایج نشان داد در مدل نسبت فرکانس ۸۴% از کل مساحت تبریز در پهنه های خطر زیاد و خیلی زیاد قرار دارند که این رقم در مدل بولین ۷۸% می باشد. نتایج همچنان نشان داد مناطق ۴، ۶ و ۷ به ترتیب بیشترین میزان اسیب پذیری را متحمل خواهند شد.

Keywords:

سیل شهری , مدلسازی مکانی , GIS , ارزیابی چند معیاره , کلانشهر تبریز