نظریه اخلاق زیست محیطی؛ مسئولیت محوری نماینده خالق در زمین

انسان به عنوان نماینده و خلیفه خداوند در زمین مسئولیت دارد که تکالیفی را که خداوند در قبال مخلوقاتش برای خود تعیین کرده است را به عهده گرفته و به آن عمل کند. منظور از مخلوقات، انسان های پراکنده در سطح کره زمین، حیوانات، گیاهان و به طور کلی محیط زیست می باشد. این نوع نگرش، مبنای بسیاری از نظریه های زیست محیطی قرار گرفته است. این مطالعه، با هدف تدوین نظریه ای پاسخگو و تبیین تکالیف و وظایف انسان نسبت به محیط زیست (آب، هوا، کشاورزی، جنگل ها، حیوانات و غیره) با روش های تحلیل اسنادی، تحلیل محتوا، مفهوم یابی و الگوسازی یا نظریه پردازی انجام شد. در این مطالعه از اسناد معتبری مانند قرآن کریم، تفاسیر، پایگاه های فرهنگی حوزه های علمیه استفاده شده است. در قرآن مجید، خداوند سبحان نسبت به اشیاء (همه چیز؛ مانند آیه شریفه"و هو علی کل شی ء وکیل") صفاتی را برای خود مطرح می کند. این ویژگی ها در ۱۸ مورد و زمینه تشخیص داده شد. سپس تعاریف و شرح هر یک از ویژگی ها از منابع مختلف مورد بررسی قرار گرفت و از مجموع نظرات نتیجه ای استنباط و تنظیم گردید. مجموع این نتیجه ها در یک جدول جمع آوری شد تا اهل پژوهش و اندیشه در آن تامل و در اصلاح، تکمیل و گسترش این مجموعه مشارکت نمایند. در نهایت، ۱۲ تکلیف و وظیفه ایجابی که بشر به عنوان نماینده خالق نسبت به مخلوقات الهی به عهده دارد و بایستی در اجرا و عمل به آن ها بکوشد و ۱۰ رفتار سلبی که این نماینده باید از آن ها بپرهیزد مشخص گردید.

Keywords:

مسئولیت محوری انسان , نظریه های زیست محیطی , وظایف خلیفه خدا , رفتارهای ایجابی نماینده خدا , رفتارهای سلبی نماینده خدا , اخلاق کشاورزی