مقایسه مفهومی پایگاههای شخصیت با مراتب نفس بر اساس رویکردهای فلسفی، عرفانی و تفسیری

هدف این پژوهش، مقایسه «پایگاه های شخصیت» با «مراتب نفس» بر اساس رویکردهای فلسفی، عرفانی و تفسیری است که با «روش تحلیل کیفی متون» و رعایت «قواعد و ضوابط تفسیر» و «رویکردی میان رشته ای» صورت گرفته است. از نتایج این پژوهش، استخراج الگوی مفهومی مراتب نفس بر اساس رویکردهای فلسفی، عرفانی و تفسیری است. الگوی استخراج شده میتواند تناظری برای درک بهتر پایگاههای شخصیت در نظریه روان تحلیلگری با مراتب نفس ارائه کند. از این رو، میتوان «نفس ملهمه» و «نفس عاقله» را متناظر با ساختار «من»، «نفس مسوله» و «نفس اماره» را متناظر با ساختار «نهاد» و «نفس لوامه رحمانی» و «نفس لوامه شیطانی» را متناظر با ساختار «فرامن» در نظر گرفت. در روان تحلیلگری، برای مراتب نفس «مطمئنه، راضیه و مرضیه» به علت تفاوت مبانی انسان شناسی، تناظری قابل تصور نیست. تفاوت دیگر بین دو رویکرد، ترتیب تحقق و ایجاد آنهاست به گونهای که نفس ملهمه اولین مرتبه نفس است، اما در روان تحلیلگری، نهاد اولین مرتبه وجودی روان است.

Keywords:

پایگاههای شخصیت , مراتب نفس , روان تحلیلگری , تطور نفس , روانشناسی اسلامی , ملاصدرا