نظام توزیع و بهره برداری ازآب کشاورزی به شیوه بومی در شهرهای کویری ایران( مطالعه موردی شهر سمنان )

بحران آب ، یکی از چالش های اساسی مناطق کویری و نتیجه توزیع نامناسب بارش و تبخیروتعرق بالاست بنابراین ، مدیریت توزیع آب در این مناطق از اهمیت زیادی برخورداراست . از دیرباز روشهای مختلفی برای تقسیم و بهرهبرداری بهینه از آب در نقاط مختلف بکارگرفته شده است . در چنین مواردی شیوه های ابداعی وسنتی پیشینیان در تقسیم آب ونظام مند نمودن نحوه تقسیم آب ، کلید حل مشکلات ساکنین این مناطق بودهاست . در همین راستا شیوه آبیاری سنتی سمنان دراین نوشتار مورد بررسی قرارگرفته است ،این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی است که با تکیه بر شیوه پژوهش موردی و به صورت تاریخی به شناخت ویژگی های زیرساخت آبی سنتی شهر سمنان می پردازد و در این راه از مستندات تاریخی ،نقشه های شهری و همچنین مطالعات از گذشته تا امروز در شناخت سیستم آبیاری سنتی ونقش آن در ساختار شهر بهرهگرفته است . نظام آبیاری سمنان به شیوه استخری و برمبنای نوبت بندی در برداشت آب برای هر فرد بودهودارای نظام خاص و دقیق می باشد. توزیع و تقسیم آب به گونه ای منحصر به فرد و دقیق صورتگرفته و سیستم نظارتی دقیقی ، صحت انجام آن را پایش می نماید. نتایج حاکی از آن است که فرهیختگان ابداعکننده این سیستم با هوشمندی از امکانات موجود در محدودیت های محیطی حداکثر استفاده را نمودهاند لذا به دلیل بحران کم آبی امروزه در آبیاری فضاهایسبز می توان انعطافپذیری، مدیریت توزیع ، عدالت محوری و مشارکت مردمی نهفته دربطن این نظامها را سرلوحه قرارداده و با توجه به شرایط اقلیمی مناطق مختلف چارچوب نظامهای مدیریتی آبیاری مدرن را با انسجام و قانونمندی بیشتری شکل داد .

Keywords:

نظام آبیاری , شیوه سنتی تقسیم آب , سمنان , کشاورزی , آبیاری