حافظ ، به عنوان بزرگترین غزلسرای فارسی در دیوان خود مضامین عرفانی ، اخلاقی و اجتماعی بسیاری را موردتوجه قرار داده است .یکی از این مضامین برجسته ، مفهوم
توبه است که به انحای گوناگون در این اشعار به آن اشاره شده است . در این مقاله پس از بررسی واژه
توبه در تعالیم و اندیشه های دینی و عرفانی ، کلیه ابیات دربرگیرنده کلمه »توبه « در دیوان
حافظ موردنظر قرار گرفته و کوشش شده است تا با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی و تعبیر آن بپردازیم . به طورکلی پژوهش حاضر درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که آیا
حافظ شخصی
توبه کار استیا خیر؛ اگر او فردی معتقد به
توبه است ؛
توبه از چه اموری را لازم
می داند؟یافته های پژوهش نشان
می دهد که
حافظ ، لفظ
توبه را به گونه قابل توجهی در اشعار خود به کار برده است . او با
توبه کاران ریایی و
توبه هایشان، سر ستیز دارد تا جایی که بادهنوش بی روی و ریا را بر زهدفروش ریاکار ترجیح
می دهد؛ بنابراین در دیوان خواجه از
توبه ، بیشتر با طعن و طنزیاد شده است .
حافظ در اشعار خود به گونه ای صریح از
توبه کار نبودن خودیاد
می کند و در مواردی به
پشیمانی از
توبه اقرار
می کند.