پتانسیل یابی منابع آب کارست در شهرستان بیرجند با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی

اکتشاف منابع آب زیرزمینی به عنوان یکی از راه های تامین آب شرب در جهان با توجه به نیاز روزافزون جهانیان به آب، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. بحران آب در ایران و بخصوص در شهرهای گرم و خشک در حال حاضر به یک چالش جدی تبدیل شده است. شوری و درجه سختی آب بالا و کمبود آب شهرستان بیرجند راهکار منابع آب جایگزین را بیش از پیش به مسئولان مرتبط با منابع آب در آینده نزدیک گوشزد می کند. شناخت عوامل موثر در پتانسیل یابی منابع آب کارست در زمینه مطالعات مربوط به مدیریت سرزمین دارای جایگاه ویژه ای است. هدف از این پژوهش پتانسیل یابی منابع آب کارست در شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی با استفاده از مدل AHP می باشد. در این پژوهش با مدل تحلیل سلسله مراتبی، لایه های اطلاعاتی لیتولوژی، فاصله از گسل، شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل و کاربری اراضی به عنوان نقشه های عامل در نظر گرفته شدند. همچنین به منظور استخراج مدل پتانسیل یابی منابع آب کارست، شیپ فایل ها در محیط نرم افزار GIS۱۰.۳ ARCفراخوانی شدند. لایه های اطلاعاتی متفاوت با اعمال نظرات کارشناسی و مشاهدات میدانی به صورت نقشه های معیار طبقه بندی شدند. درنهایت با توجه به وزن به دست آمده، نقشه پتانسیل سنجی منابع آب کارست در شهرستان بیرجند به دست آمد. نتایج حاصله نشان داد که از کل مساحت شهرستان بیرجند، ۴۰/۲۶ درصد در طبقه خیلی کم توسعه یافته، ۵۸/۲۷ درصد در طبقه کم توسعه یافته، ۸۶/۲۳ درصد در طبقه متوسط، ۷۵/۱۵ درصد در طبقه توسعه زیاد و ۴۰/۶ درصد در طبقه توسعه خیلی زیاد گرفته است. از این رو، طبق قضاوت کارشناسان و متخصصان کارست ، عامل لیتولوژی منطقه با ارزش ۴۱/۰ بیشترین وزن و مهم ترین عامل کنترل کننده پتانسیل توسعه منابع آب کارست در منطقه مورد مطالعه بوده است و عامل کاربری اراضی با ارزش ۰۱۷/۰ کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. نتایج نشانگر آن است که به ترتیب عوامل لیتولوژی، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه مهم ترین نقش را در توسعه کنونی منابع آب کارست در این شهرستان داشته اند.

پتانسیل یابی منابع آب کارست در شهرستان بیرجند با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی Keywords:

پتانسیل یابی , منابع آب کارست , مدل تحلیل سلسله مراتبی , پهنه بندی کارست , شهرستان بیرجند