تحلیل بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات عمده زراعی شهرستان همدان با رویکرد کاهش ریسک مدیریت آبیاری

تحلیل بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات زراعی با رویکرد کاهش ریسک مدیریت آبیاری، بسیار مهم و از جایگاه خاصی در شرایط حاضر برخوردار است. هدف از این تحقیق، تحلیل بهره وری آب با دو روش آبیاری سنتی و نوین (کلاسیک) در محصولات عمده زراعی شهرستان همدان است. جامعه آماری پژوهش را ۳۵۰ نفر از کشاورزانی تشکیل داده­اند که اقدام به کشت محصولات زراعی منتخب (سیر، گندم، جو، یونجه، سیب زمینی) نموده­اند. حجم نمونه مورد مطالعه ۵۵ نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین و اطلاعات مورد نیاز با بهره­گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و انجام مصاحبه و تکمیل پرسش­نامه محقق ساخته جمع­آوری شد. روایی پرسش­نامه توسط جمعی از متخصصان و کارشناسان اقتصاد کشاورزی، آبیاری و زراعت سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. بهره وری آب در محصولات منتخب در مزارع با استفاده از روش ناپارامتری و سه شاخص CPD، BPD و NBPD محاسبه شد. نتایج نشان داد به ترتیب محصولات سیب زمینی، سیر، جو، یونجه و گندم بالاترین بهره وری فیزیکی را داشتند. سیب زمینی با میزان ۳/۹۶ و ۲/۸۷ کیلوگرم برای هر متر مکعب آب به ترتیب در سامانه آبیاری نوین و سنتی بیشترین بهره وری فیزیکی را داشته است. در مقابل گندم با بهره وری ۰/۶۲ و ۱/۱۸ به ترتیب در روش آبیاری سنتی و نوین کمترین بهره وری فیزیکی را داشته است. بر اساس شاخص بهره وری اقتصادی به ترتیب محصولات سیر، سیب زمینی، گندم، جو و یونجه بالاترین بهره وری را داشتند. سود حاصل به ازای هر متر مکعب آب در روش آبیاری سنتی و نوین محصول سیر به ترتیب ۸۰۸۳ و ۹۰۲۸ میلیون ریال محاسبه شد. این در حالی است که یونجه با بهره وری ۳۱ و ۴۲ هزار ریال به ترتیب در روش آبیاری سنتی و نوین کمترین بهره وری اقتصادی را داشته است. با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود از محصولاتی همچون سیر که دارای بیشترین بهره وری است در توسعه کشت منطقه استفاده و جایگزین محصولاتی با بهره وری اقتصادی کمتر شود.

تحلیل بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات عمده زراعی شهرستان همدان با رویکرد کاهش ریسک مدیریت آبیاری Keywords:

Agricultural Crops , Classical method , Hamedan , Productivity , Traditional Method , Water. , آب , بهره وری , روش سنتی , روش کلاسیک , شهرستان همدان , محصولات زراعی.