به کارگیری روش های ساختاری ژئوشیمیایی فرکتال و آماره U جهت تعیین مناطق آلوده به عنصر سرب مرتبط با فعالیت های معدنی در منطقه ایرانکوه

شناسایی عناصر سمی و آلاینده و تعیین مناطق آلودگی اطراف فعالیت های معدنکاری از مسائل ضروری در آلودگی های زیست محیطی معادن است. فلزات سمی می توانند از طریق گردوغبار، آب و فعالیت های انسانی به طور گسترده در اطراف معادن توزیع شوند. در این مطالعه، تعیین ابعاد آلودگی فلز سرب در محیط اطراف معدن سرب و روی ایرانکوه موردبررسی قرارگرفته است. بدین منظور تعداد ۱۳۷ نمونه از خاک محدوده اطراف معدن از عمق صفر تا سی سانتی متری برداشت شده است. آلودگی های زیست محیطی به ویژه عناصر سرب و روی که در مناطق کشاورزی جنوب معدن ایرانکوه پراکنده شده اند نگرانی هایی را ایجاد کرده است. جهت تعیین مناطق آلوده و تشخیص جوامع ژئوشیمیایی عنصر سرب در قسمت های جنوبی این معدن، روش های فرکتالی عیار–مساحت و طیف توان–مساحت همراه با روش مدل سازی آماره فضایی U در قالب روش های ساختاری ژئوشیمیایی مورداستفاده قرار گرفته است. روش فرکتالی طیف توان–مساحت یک روشی جدید در حوزه مطالعات زیست محیطی است که جوامع فرکانسی عنصر آلاینده را موردبررسی قرار می دهد. این روش جوامع فرکانسی سرب را در ۴ کلاس فرکانس بالا، نسبتا بالا، متوسط تا پایین و پایین تقسیم بندی کرد. کلاس فراوانی متوسط تا پایین به خوبی توانست محدوده آلودگی را نشان دهد. نتایج مدل سازی فرکتالی عیار–مساحت نشان داد که گستردگی آلودگی در منطقه تا مناطق کشاورزی و مسکونی هرچند با غلظت اندک وجود دارد. هاله های پراکندگی آلودگی زیست محیطی به دست آمده از این روش برای عنصر سرب با واقعیت های میدانی بیشتر مطابقت دارد. این روش توانست دو الگوی مقادیر آنومال آلودگی و زمینه را برای داده های تخمینی عنصر سرب با اطمینان بیشتری تخمین بزند. روش آماره فضایی U جوامع بالاتر را به درستی در محدوده استخراجی و محل سد باطله تعیین می کند، اما جامعه میانی که غلظت این عناصر را در محدوده زمین های کشاورزی و مسکونی نشان می دهد، دارای گستردگی هاله کمتری نسبت به روش های دیگر است و با مشاهدات میدانی کمتر مطابقت دارد. همچنین به دلیل وجود عامل باد به عنوان یکی از عوامل مهم در پخش مواد از سد باطله به سمت غرب، به نظر می رسد تثبیت ذرات سطحی در سد می تواند یکی از اولویت های پیشنهادی در منطقه باشد.

Keywords:

عناصر آلاینده , روش آماره فضایی U , تعیین مناطق آلودگی , مدل فرکتال عیار–مساحت , مدل فرکتال طیف توان–مساحت