جستار برون متنی و درون متنی اشعار متعهد نیما یوشیج در دهه های بیست و سی مصطفی ملک پائین -دکتر محمد بهنام فر-دکتر علی اکبر سام خانیانی- دکتر سید مهدی رحیمی

در این مقاله کوشش می­شود، ابتدا از دیدگاهی برونمتنی و جامعهگرایانه، برخی از شاخصترین شعرهای متعهد نیما در دهههای بیست و سی واکاوی، و سپس در جستاری درونمتنی و زبانشناسانه، کیفیت هنری و ادبی این اشعار نشان داده شود.نتیجه این پژوهش که به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا انجام شده است، نشان می­دهد که از دیدگاه برونمتنی، بازنمایی ایدئولوژیک اشعار نیما و خوانشهای ایدئولوژیک حزب توده از آن اشعار، این گمان را تداعی میکرد که شاعر فقط در تعهد به حزب توده شعر میسراید. مفسران و منتقدان نزدیک به حزب توده، فضایی منطبق با آرمانهای خود در خوانش و تفسیر شعرهای متعهد نیما به وجود آوردند که بنا بر آن از اشعار حتی فقط با گرایش اجتماعی، قرائتهایی ایدئولوژیک ارائه میشد. پس، اشعار اجتماعی نیما از سوی گفتمان مسلط با سویه سیاسی همراه با نیات حزب خوانده و شایع میشد؛ اما در واقع، تعهد نیما به اجتماع و به طور کلی چپگرایی بود و نه به حزب توده. از دیدگاه درونمتنی و زبانشناسانه نیز نیما در اشعار متعهدش هرگز «ادبیت» کلام خود را قربانی صراحت و شعارهای متعهدانه با زبان ارجاعی و ترغیبی نکرده و با هنجارگریزیهای معنایی، بویژه نمادگرایی به برجستهسازی دست زده است و با متن «باز»، مخاطبان را به عرصه تولید معنا وارد کرده است.

Keywords:

Engagement in Contemporary Poem , Nima Yushij , Left Party Discourse and Literature , Ideological Representation of literary Language , تعهد در شعر معاصر , نیما یوشیج , گفتمان چپ و ادبیات , بازنمایی ایدئولوژیک زبان ادبی