ماثورات عربی در متون منثور فارسی (بررسی تطبیقی شیوه های اثرگذاری ماثورات عربی در متون منثور فارسی با تکیه بر ده اثر از سده ۴ تا ۶ ه.ق)

زبان قرآن و به تبع آن زبان عربی، زبان نخست دنیای اسلام است. پس از ورود دین مبین اسلام به ایران و پذیرش این دین نجات بخش از سوی مردم، تاثیر همه جانبه آن بر تمام شئون فرهنگی و اجتماعی ایرانیان آغاز شد. بخش دیگری از اثرپذیری زبان و فرهنگ ایرانیان در مواجه با میراث منظوم و منثور به زبان عربی است که یا اغلب به وسیله ایرانیان نگاشته شده است یا ایرانیان در آثار خود از میراث عرب‎های مسلمان سود جسته ‎اند. تاثیر این زبان در زبان فارسی در لایه واژگانی با دامنه گسترده و بعضا نحوی با دامنه محدود باقی نماند، بلکه در لایه‎های دیگر زندگی معنوی ایرانیان نیز نمودار گشت و علاوه بر پاسخ به نیازهای ایرانیان در حوزههای یادشده، به تقویت همهجانبه ‎زبان فارسی نیز منجر شد. نویسندگان فارسیزبان با آگاهی از این موضوع، سال تا سال و با شیوههای گوناگون به دامنه تاثیرپذیریهای خود افزودند و از این راه موجبات پیوند هرچه بیشتر زبان و ادب فارسی را با زبان قرآن و فرهنگ اسلام فراهم کردند. بدون تردید فهم بخش عظیمی از میراث به‎جا مانده از این تاثیر و تاثر، که در زبان و ادبیات غنی فارسی به یادگار مانده، موقوف به دانستن ریشه‎های اصلی آن است که در قرآن کریم، احادیث نبوی (ص) و گفتار ائمه معصوم (ع) پراکنده است. نگارندگان در این مقاله، بخشی از شیوه های اثرپذیری فارسی زبانان از ماثورات عربی را بر اساس یافتههای مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی در نوشته های منثور آشکار، بسامد ماثورات هفتگانه شامل آیات، احادیث، اشعار، امثال، جملههای دعایی، عبارتها و اقوال را در ده متن منثور فارسی از سده چهارم تا ششم هجری ارزیابی کردند. روش کار بدین قرار بود که نخست پژوهشگران طرح، ماثورات عربی را با لحاظ دستهبندیهای هفتگانه، استخراج و در فرمهای ویژه طراحی شده ثبت کردند. این ماثورات پس از اعرابگذاری و ترجمه به برنامه اندنوت (EndNote) منتقل و در مرحله پایانی، خروجیهای مورد نظر در نرمافزار اسپیاساس (Spss) تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایج تحقیق، بیشترین بسامد در کتاب ها به ترتیب متعلق به جملات دعایی و نیز عبارت ها و اصطلاحات، آیات و احادیث بوده است. ماثورات هفتگانه در تمام کتاب های منتخب به جز الابنیه عن حقایق الادویه، که فقط سه آیه در آن وجود دارد، به وضوح مشاهده می شود.

ماثورات عربی در متون منثور فارسی (بررسی تطبیقی شیوه های اثرگذاری ماثورات عربی در متون منثور فارسی با تکیه بر ده اثر از سده ۴ تا ۶ ه.ق) Keywords:

Comparative Literature , Impact /Impressionability , Arabic Ma’thurats , Prosaic Persian text , Ayat , Ahadith , Poems , Idiom/Expression , Praying expressions , Citations , ادبیات تطبیقی , تاثیر و تاثر , ماثورات عربی , متون منثور فارسی , آیات , احادیث , اشعار , امثال , جمله های دعایی , عبارتها و اقوال