بررسی تطبیقی «اسلوب معادله» در شعر سعدی و متنبی

در گستره ادبیات تطبیقی، شعر سعدی و متنبی را از بسیاری جهات قابل مقایسه دانسته­اند. یکی از نقاط مشترک در شعر این دو شاعر فارسی زبان سده ۶ ق و عرب زبان سده ۴ ق، کاربرد آرایه «اسلوب معادله» در انواع گوناگون شعری است و همین امر بسیاری از منتقدان را بر آن داشته است که سعدی را از نظر مضمون و اسلوب شعری، پیرو متنبی، شاعر پرآوازه عرب، بدانند. این مقاله بر آن است ضمن تحلیل آماری اسلوب معادله در کلیات سعدی و دیوان متنبی، به بسامد مضامین یکسان بین این دو شاعر بپردازد و پس از آن، توانایی دو شاعر را در بهره گیری از عناصر اصلی شعر (عاطفه، تخیل، زبان)، مورد سنجش قرار دهد و نیز پشتوانه فرهنگی شعر و تحرک و پویایی تخیل هریک را نشان دهد. در راستای این اهداف، به نظر می رسد دایره واژگانی و تخیل سعدی از متنبی گسترده تر است و «من» شخصی سعدی، به ویژه در حکمت­هایش، به «من» بشری بیشتر نزدیک شده است؛ نیز شعر سعدی از شعر متنبی، پشتوانه فرهنگی نیرومندتری دارد؛ دو سوی اسلوب معادله از رهگذر تخیلش دارای ابداع، تنوع و پویایی هستند و در مجموع، اسلوب معادله، شعر سعدی را از عواطف انسانی سرشار ساخته است. از این رو، موضوع پیروی کامل سعدی از متنبی- دست کم در حوزه اسلوب معادله- چندان درست نمی­نماید.

بررسی تطبیقی «اسلوب معادله» در شعر سعدی و متنبی Keywords:

Poem of Saadi and Motenabbi , Proverbial method , Statistical analysis , imagination dynamics , Comparative Literature , شعر سعدی و متنبی , اسلوب معادله , تحلیل آماری , عناصر شعری , ادبیات تطبی