واکاوی روابط هندسی پلان مقرنس های آجری دارای تخت در مساجد تاریخی مناطق مرکزی ایران به منظور بازیابی بخش های مفقود مقرنس مسجد جامع ساوه

مقرنس ایوان جنوبی مسجد جامع ساوه، در اوایل دهه ی ۷۰ شمسی با ۸ قطار بازسازی شد. چند قطار باقی مانده از این مقرنس در تصاویر تاریخی، حاکی از آن است که قطارهای بازسازی شده، با ارتفاعی متفاوت از گذشته اجرا شده اند. با توجه به این که هیچ سند تاریخی از چگونگی فرم اولیه ی این مقرنس وجود ندارد و با درنظر گرفتن این که تاکنون پژوهشی به این مقرنس نپرداخته، شناسایی تعداد قطار و فرم اولیه ی آن ضرورت دارد. پژوهش هایی که تاکنون به بازیابی بخش­های مفقود مقرنس پرداخته اند، صرفا مقرنس های منتسب به دوره ی سلجوقی، ایلخانی که فاقد عنصر تخت هستند را مورد بررسی قرار داده اند. هدف اصلی پژوهش آن است که به فرم اولیه ی پلان مقرنس نیمکار ایوان جنوبی مسجد جامع ساوه نزدیک شود و تاثیر همنشینی عناصر پلان در مقرنس های نمونه را بر بازیابی بخش های مفقود مقرنس نیمکار ایوان جنوبی مسجد جامع ساوه ارزیابی کند. داده اندوزی در بخشی از پژوهش با مطالعات کتابخانه ای و برداشت پلان ها به صورت میدانی از طریق فتوگرامتری برد کوتاه انجام می شود. روش تحلیل در پژوهش پیش رو کمی است و تحلیل داده با بهره گیری از هندسه ی عملی نظری و هندسه ی مسطحه صورت می گیرد. با توجه به ارتفاع دو قطار باقی مانده و نوع قوس نیمکار، مقرنس مذکور، ۵ قطاره تشخیص داده می شود. گونه شناسی عناصر پرکننده پلان مقرنس های نمونه در قطار ماقبل آخر، همنشینی های پرتکرار عناصر پلان ها و حدودی که مقرنس کاران برای اضلاع منحنی عناصر به کار می برند، به حصول چهار پلان برای این مقرنس منتهی شده که این تشخیص براساس مقرنس های نمونه بوده و روشی را برای بررسی های وسیع تر پیشنهاد می کند.

واکاوی روابط هندسی پلان مقرنس های آجری دارای تخت در مساجد تاریخی مناطق مرکزی ایران به منظور بازیابی بخش های مفقود مقرنس مسجد جامع ساوه Keywords:

Brick Muqarnas with Horizontal Flat Elements , Retrieval of Missing Pieces , Geometric Associations , Muqarnas Plan , The Jameh Mosque of Saveh , مقرنس آجری دارای تخت , بازیابی بخش های مفقود مقرنس , روابط هندسی پلان مقرنس , مقرنس ایوان جنوبی مسجد جامع ساوه