ماهیت کلام جدید

از رواج واژه «کلام جدید» در حوزه ادبیات مذهبی ما دیرزمانی نمیگذرد. به نظر میرسد این واژه برگردان فارسی اصطلاحاتی نظیر [Modern theology] و [New theology] باشد. کتاب شبلی نعمانی (۱۳۳۲-۱۲۷۴ ه.ق) تحت عنوان «علم کلام جدید» کتابی است که به زبان فارسی در سال ۱۳۲۹ به وسیله سید محمد تقی فخر داعی گیلانی ترجمه و انتشار یافت و نخستین اثری است که در زبان فارسی تحت عنوان کلام جدید، منتشر شد. (۱) تاکید فرزانگانی همچون استاد شهید مرتضی مطهری بر این واژه و تنظیم جزوهای تحت این نام در سالهای نزدیک به پیروزی انقلاب، در رواج و تداول این اصطلاح بیتاثیر نبود. تلقیهای مختلف از این اصطلاح در میان دانشوران ما، آن را در هالهای از ابهام قرار داده است. پرسش محوری این است که آیا کلام نوین تفاوتی ماهوی با کلام سابق دارد و اینک با علمی جدید مواجه هستیم یا آنکه چنین نیست و پسوند «جدید» صرفا به وجود مسائل و پرسشهای نوین در حوزه اندیشه کلامی اشارت دارد، بیآنکه دلالتی بر تغییر ساختار علم کلام و تولد علمی جدید داشته باشد؟