الگوی مفهومی تاویل هستی شناسانه مراکز نمادین تاریخی شهر اسلامی- ایرانی

شهرهای تاریخی به شکل عام و شهرهای اسلامی- ایرانی به شکل خاص همواره واجد مراکز نمادینی بوده که بر پایه ابعاد هستی شناسانه و مفاهیم بنیادین «وجود و موجود» برپا شده و موجودات را به گونه همبسته گردهم آورده و به یگانگی می کشاند. وجهی که در انگاره شهرسازی نوگرا، با تعریف عام از انسان و الزامات مادی او، نوعی از سازماندهی را در شهرها رقم زده که به پراکندگی بیش از حد انسان و فعالیت منجر شده و بی معنایی آنها را باعث شده است. پرسش این است که با چه الگوی مفهومی می توان این مکان ها را تاویل کرد. هدف از پژوهش، دستیابی به الگویی برای فهم هستی شناسانه نمادین تاریخی شهر اسلامی-ایرانی است که بر پایه ی پیوندی عمیق با امری واحد، آشکارشده و معنای خویش را بر پایه ی هویت و حیات باز یابد. روش پژوهش، پدیدارشناسی هرمنوتیک بوده و در پارادایم تفهمی قرار می گیرد و از رویکردهای تاریخی- تفسیری و استدلال منطقی بهره می برد. گردآوری اطلاعات بر پایه مرور سیستماتیک متون تاریخی و بررسی آراء علمی، عرفانی، فلسفی و فضایی- کالبدی استوار شده تا با تحلیل محتوا نظم خویش را بازیابد. یافته ها، تاویل هستی شناسه این مراکز را از طریق امتزاج جهان بینی های «عقلی»، «نقلی» و «علمی» و در چارچوب سامانه های «وحدت گرا»، «پدیدارشناسی» و «ساختارگرایی» دنبال کرده و به مولفه های «زمان و زمینه»، «طرح (اثر)»، «طراح (پدیدآورنده)»، «مخاطب» و «ساختار و مراتب» راه می یابد. الگوی تاویل مکان (اثر) با میزان «کنشگری مخاطب» در طیفی از حالت «بودن تا شدن» او در مکان و «عاملیت طراح» در طیفی از «شمایلی تا نمادین» قابل خوانش است. وقتی موقعیت کنشگری بیشتر در حالت شدنی و عاملیت در حالت نمادین باشد، ادراک مکان به موقعیت «تهی از هر» (وحدت گرا) نزدیک می شود. در این کشاکش، امکان فهم زبان فرامکانی با ارجاع به مولفه ادراک معنایی بیشتر می شود.

الگوی مفهومی تاویل هستی شناسانه مراکز نمادین تاریخی شهر اسلامی- ایرانی Keywords:

بودن- شدن , شمایلی- نمادین , شهر اسلامی- ایرانی , مراکز نمادین , وحدت گرا.