خوانشی کاربردشناختی از فن بدیعی «مبالغه» براساس «اصل همکاری» گرایس

مبالغه ازجمله برجسته­ ترین شگردهای کلامی است که از دیرباز توجه بسیاری از زبان ­پژوهان را به خود جلب کرده و به گونه ای ویژه در ذیل علم بدیع طرح یافته است. آنچه درباره این فن بدیعی، مانند هر فن بدیعی دیگری، مهم است آنکه طی چه فرایندی آفرینش یافته و چگونه دریافت و خوانش شده است. پژوهش حاضر برای پاسخ به چنین پرسش بنیادینی، روش توصیفی تحلیلی را در پیش گرفته و با بهره­ مندی از نظریه کاربردشناختی «اصل همکاری گرایس» به تجزیه و تحلیل فرایند ساختی- معنایی این فن بدیعی پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که آفرینش فن بدیعی مبالغه در اساس بر رعایت نکردن آنچه گرایس قاعده «کیفیت» می­ نامند، استوار است؛ چراکه در روند آفرینش این فن، متکلم از اینکه اطلاعاتی درست و استدلال پذیر در اختیار مخاطب قرار دهد، خودداری کرده و بدین­ گونه قاعده کیفیت را رعایت نمی­ کند؛ البته باید توجه داشت که رعایت نکردن قاعده کیفیت در این فرایند عامدانه و به­ گونه ­ای آشکار و تشخیص ­پذیر بوده [= نقض قاعده کیفیت] و متلکم نه با هدف فریب دادن یا گمراه ساختن مخاطب [= تخطی از قاعده کیفیت]، بلکه با هدف رهنمون ساختن وی به «تضمن­ مکالمه­ ای» دست به چنین کاری می ­زند. این مطلب می­ تواند معیاری دقیق برای تمییز مبالغه از سخن دروغین قلمداد شود.

خوانشی کاربردشناختی از فن بدیعی «مبالغه» براساس «اصل همکاری» گرایس Keywords:

بدیع , مبالغه , کاربردشناسی , گرایس , اصل همکاری , قاعده کیفیت , تضمن­ های مکالمه ای