مقایسه دیدگاه معرفت شناختی جبر و اختیار در کشف المحجوب، رساله قشیریه و مرصاد العباد

مساله جبر و اختیار یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در فلسفه و عرفان اسلامی است. این مساله به بررسی رابطه انسان با اراده الهی و مسئولیت های فردی او می پردازد. در این مقاله، دیدگاه های سه متفکر بزرگ عرفانی، یعنی هجویری، قشیری و نجم الدین رازی، مورد بررسی قرار می گیرد. هر یک از این عارفان با رویکردی منحصر به فرد به مساله جبر و اختیار پرداخته اند و تاثیرات این دیدگاه ها بر زندگی انسانی و معنوی را تحلیل کرده اند.برای بررسی این موضوع، به روش توصیفی_تحلیلی ابتدا به تحلیل آثار هر یک از این متفکران پرداخته شده است. متن های «کشف المحجوب» هجویری، «رساله قشیریه» قشیری و آثار نجم الدین رازی به عنوان منابع اصلی انتخاب شده اند. سپس، با مقایسه و تطبیق دیدگاه ها، نقاط قوت و ضعف هر یک از آنها شناسایی و تحلیل گردیده است.دیدگاه هجویری بر جبر و تقدیر الهی تاکید دارد و انسان را در برابر اراده خداوند ناتوان می داند. این نگرش می تواند به عدم توجه به مسئولیت های اخلاقی منجر شود. در مقابل، قشیری سعی دارد تعادلی بین جبر و اختیار برقرار کند و بر اهمیت اراده انسانی تاکید می کند. نجم الدین رازی نیز با تاکید بر جبر، اما در عین حال اشاره به مسئولیت فردی، تلاش میکند تا توازنی بین این دو مفهوم برقرار کند. این تنوع در نگرش ها نشان دهندە غنای تفکر عرفانی اسلامی و ابعاد مختلف جبر و اختیار در زندگی انسانی است.این مقاله نشان میدهد که مساله جبر و اختیار نه تنها یک موضوع فلسفی بلکه یک چالش اخلاقی و روحانی نیز محسوب میشود. هر یک از این متفکران با تاکید بر جنبه های مختلف این موضوع، به ما کمک می کنند تا درک عمیق تری از رابطه انسان و خداوند و همچنین مسئولیت های فردی خود داشته باشیم. بررسی این دیدگاه ها میتواند به ما در فهم بهتر ابعاد انسانی و الهی زندگی کمک کند و مارا به تفکر بیشتر درباره انتخاب ها و پیامدهای آن ها ترغیب نماید.

مقایسه دیدگاه معرفت شناختی جبر و اختیار در کشف المحجوب، رساله قشیریه و مرصاد العباد Keywords:

جبر و اختیار , کشف المحجوب , رساله قشیریه , مرصاد العباد