بررسی و تجزیه و تحلیل میزان فرسایش خاک و تولید رسوب در حوزه آبخیر سد یامچی با استفاده از (GIS)

با توجه به اهمیت استراتژیک سد یامچی، کیفیت و کمیت فرسایش و رسوب در حوزه بالادست سد یامچی با استفاده مدل EPM در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در روش E.P.M چهار عامل در برآورد میزان رسوب موثر هستند که عبارت است از ضریب فرسایش حوزه آبخیز، ضریب استفاده از زمین(Xa)، ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش(Y)، شیب متوسط حوزه (I) که در هر کدام از واحدهای کاری مورد بررسی قرار می گیرید. برای پهنه بندی مخاطره سیلاب از مدل هیدرولیکی HEC-RAS استفاده شد و از طریق الحاقی HEC-GEORAS پردازش داده های ژئومتری انجام شد. نتایج به دست آمده از روش E.P.M نشان داد که کل حوزه از نظر شدت فرسایش در کلاس فرسایشی کم قرارگرفته است. دبی رسوب ویژه حوزه۳/۱۴۶۷ متر مکعب در کیلومتر مربع در سال و دبی رسوب کل در حوزه ۷/۱۰۵۴۹۸۸متر مکعب در سال محاسبه شد. بعلاوه نتایج این مطالعات مشخص نمود که بخش های جنوب شرق شرقی حوزه از حساسیت بیش تری نسبت به فرسایش برخوردار است. نتایج حاصله مدل هیدرولیکی HEC-RAS برای پهنه بندی سیلاب با دوره بازگشت ۳ سال نشان داد که حدود ۵/۱۱۲ هکتار از اراضی اطراف رودخانه به زیر آب خواهد رفت و خسارت جانی و مالی آن چنانی ندارد. پهنه بندی سیلاب با دوره بازگشت ۲۰ سال با مساحت ۱۳۸ هکتار و عرض پهنه سیل گیر ۴۳۳ متر می باشد. در نهایت پهنه بندی سیلاب با دوره بازگشت ۲۰۰ سال با مساحت ۵/۱۵۳ هکتار و عرض پهنه ۵۹۱ متر خواهد رسید که برای مناطق شهری و روستای اطراف رودخانه بالیخلی چای (سدیامچی) خسارت های بسیار زیادی را ایجاد خواهد کرد. نتایج نشان داد براساس پهنه بندی سیلاب با دوره بازگشت ۲۰۰ سال برای جوامع بشری مخاطره آمیز خواهد بود. همچنین یکی از دلایل عمده آن نوع سازندهای سطحی موجود در این منطقه و دخالت بی رویه و بهره برداری غیر اصولی انسان ها منجر به فرسایش تشدید شونده در این محدوده از حوزه شده است

Keywords:

حوزه آبخیز , پهنه بندی , مدل EPM , مدل HEC-RAS , رسوبدهی