علم کلام از الزامات جداناپذیر دین و مذهب است و همواره نقش تعیین کننده ای در قوام بنیادهای فکری و ایمانی آن ایفا کرده است. اما از آنجا که فرهنگ، اصطلاحات و گویش ها در اثر گذشت زمان، دچار تغییر و تحول می شوند. از این رو شناخت تاریخ صدور هر متنی در فهم اصطلاحات آن متن می تواند به ما کمک کند. علاوه بر این که شرایط سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی حاکم بر زمان صدور متن نیز ممکن است نویسنده را تحت الشعاع قرار دهد و ناگزیر کند که در تعبیرات، مراعات جو و فضای حاکم را بنماید. بنابراین هر کس آگاهی بیشتری نسبت به شرایط فرهنگی- اجتماعی و تاریخی داشته باشد، می تواند فهم دقیق تری از متون علمی پیدا کند. در فهم دقیق متون کلامی هم همین ضرورت، غیر قابل انکار است و از این رو شناخت جریان های فکری در
علم کلام لازم و ضروری به نظر می رسد. در این نوشتار سعی شده با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر تحقیقات کتابخانه ای به معرفی جریان شناسی
علم کلام پرداخته و در ضمن آن، به
گزارش کتاب «جریان شناسی اندیشه های کلامی» به قلم جمعی از نویسندگان بپردازیم. دیدیم که این کتاب بررسی نسبتا جامعی از سیر
اندیشه های کلامی جهان اسلام در سده اخیر کرده است.