به اعتقاد ارسطو
جسم حقیقتی مرکب از دو جوهر به نام
صورت جسمیه و
هیولی اولی است. همین اعتقاد از طرف اکثریت فیلسوفان اسلامی مورد قبول واقع شده و آنها در اثبات این نظریه تلاش زیادی نموده اند. برهان فصل و وصل یکی از مهمترین براهین اثبات
هیولی اولی و ترکیب
جسم از ماده و صورت است که از ابداعات فیلسوفان اسلامی بوده و در آثار پیشینیان دیده نمی شود. در این برهان از طریق پیوستگی و گسستگی جسم، بر وجود عنصر ثابتی به نام ماده یا
هیولی اولی که با بقاء خویش ضامن وحدت و این همانی
جسم است، استدلال شده است. به نظر می رسد علی رغم کوشش بسیار حکیمان مسلمان در تقویت برهان مذکور و زدودن اشکالات و ابهامات آن، در نهایت این برهان با چالش های جدی روبرو بوده و از اثبات
هیولی اولی ناتوان است. در این مقاله ابتدا به تقریر برهان فصل و وصل پرداخته و در ادامه آن را نقد کرده و اشکالاتش را از قبیل عدم اثبات انفصال پذیری جسم، خلط بین معانی اتصال، عدم انحصار قابل اتصال و انفصال در ماده اولی، نقض برهان به خود ماده و ... خواهیم شمرد.