تعقل یکی از مهمترین ویژگی های انسان است. به همین جهت بحث از
ادراکات عقلی و کیفیت پیدایش آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است.
ابن سینا پیدایش مفاهیم عقلی را حاصل تقشیر صور جزئی و اتصال با
عقل فعال می داند؛ لیکن
مالصدرا تعقل را حاصل مشاهده ارباب انواع و اتحاد با حقائق عقلی دانسته است. از منظر هر دو فیلسوف، قوه عاقله و صور عقلی در اصل وجودشان مجرد از ماده و مستقل از آلات و قوای بدنی هستند، به همین جهت تعقل به خودی خود نیازمند جسمی یا بادن نیست، اما نفس به جهت تعلقی که به
بدن دارد، در تعقل نیازمند به
بدن و آلات منطبعه در آن است.
بدن و قوای بدنی در پیدایش
ادراکات عقلی همچون علل اعدادی عمل می کنند، با این تفاوت که طبق دیدگاه
ابن سینا در ثنویت نفس و بدن،
بدن به عنوان موجودی مجزا از نفس شرایط را برای رشد و فعالیت نفس مهیا می کند، اما بر اساس نظر
مالصدرا در اتحاد نفس و بدن، مرتبه ای از مراتب انسان زمینه را برای رشد مرتبه دیگر فراهم می کند. در این مقاله به تبیین نقش اعدادی
بدن و چگونگی زمینه سازی آن در پیدایش
ادراکات عقلی و مقایسه و بررسی دیدگاه
ابن سینا و
مالصدرا در این خصوص پرداخته می شود.