بررسی شان وجودی «حیوان» در آراء و اندیشه های ابن عربی

با این که معمولا توجه به مسائل محیط زیستی و حیوانات، از دغدغه های متاخر بشری به حساب می آید، اما باید دانست مسئله «حیوان» و شان وجودی آن، از مباحث درازدامن در حکمت و تصوف اسلامی است. ابن عربی در شرح آیاتی از سوره «صافات» مبنی بر رویای ابراهیم نبی و ذبح پسرش، این پرسش را پیش می کشد که حیوان قربانی چه مقام بلندمرتبه ای دارد که می تواند جایگزین پسر پیغمبر باشد؟ شیخ اکبر بررسی این سوال را منوط به مبحث حضرت خیال می داند چرا که معتقد است این رویدادها در عالم خیال واقع شده است و ابراهیم پیغمبر نتوانسته این رویای مهم را تعبیر کند. درست است که گرانیگاه مبحث شیخ، در فص اسحاقی از فصوص، رقم می خورد، اما رد رویکرد متفاوت شیخ نسبت به مسئله حیوان را در آثار دیگر او نیز می توان سراغ گرفت.ابن عربی به شان وجودی جانوران توجهی ویژه داشته است. نگاه دیگرگون او به حیوان نه تنها نسبت به بسیاری از هم نفسان و همتایان روزگارش، بلکه نسبت به حیات معاصر بشری نیز، نگاهی قابل تامل است. روایت هایی در این جستار مورد توجه قرار گرفته که ابن عربی در آن اندیشه های متفاوتی نسبت به مقام حیوانی اظهار داشته است، به نحوی که در موقعیت های مختلفی، حیواناتی نظیر شتر، گربه و گورخر را در جایگاهی رفیع تر از انسان ها و گاه بعضی از عرفا عنوان می کند. از نظر ابن عربی حیوان نزد خداوند دارای جایگاه ویژه ای است. به زعم او، جانوران، به هر دو نوع ادراک ظاهری و باطنی مجهز هستند؛ و بر خلاف آدمی، معرفت حیوانات نسبت به خداوند، معرفتی فطری است.

بررسی شان وجودی «حیوان» در آراء و اندیشه های ابن عربی Keywords:

ابن عربی , حیوان , خیال , شانیت وجودی