مقاله کوتاه: بررسی دو تصحیف (اشتاد و بنات) در دیوان خاقانی

خاقانی از شاعران دشوارگوی زبان فارسی است که این دشوارگویی عامل دست­بردها و تحریف­ هایی برای آسان ­سازی اشعار او شده است؛ البته گاه نیز خط فارسی و دقت خاقانی در بهره­ گیری از خاصیت این خط در جناس­سازی عامل گشتگی در شعر او شده ­است. این همان چیزی است که جناس یا ایهام تصحیف گویند. خاقانی در پرداخت ایهام یا جناس تصحیف ذهن مخاطب را به سمت وجهی می­برد که منظور نیست؛ اما فضای بیت آن را تمهید کرده ­است. همین نکته باعث ورود وجه متبادر به متن به جای وجه متبادرعنه شده ­است و این تحریف وضعیت معنایی مبهم و چالش برای مصححان و شارحان بیت ایجاد کرده است. البته با تدقیق در فضای نسخه ­شناسی و معنایی بیت، می­توان شکل اصح آن را دریافت و مورد تصحیفی آن را هم که خاقانی در ذهن داشته ­است، حدس زد. با بررسی، تدقیق و تحقیق در برخی از ابیات مشخص می­شود که وجوه صحیح «اشتاد» و «بنات» در ابیات مصحح به وجوه سقیم «استاد» و «نبات» بدل شده ­اند و به تبع آن و به طبع شروح نیز خالی از ایرادی نیست.

مقاله کوتاه: بررسی دو تصحیف (اشتاد و بنات) در دیوان خاقانی Keywords:

اشتاد (استاد!) , بنات (نبات!) , خاقانی , نسخه ­پژوهی