شعر ساختمان (معرفی و نقد گونه ای شعری در زبان فارسی)

یکی از انواع شعر فارسی، توصیف عمارت ها و ساختمان­هاست. شعر ابنیه در تاریخ هزارساله ی شعر فارسی، نمونه های فراوان دارد و ازآنجاکه تاکنون پژوهشگران به تجزیه وتحلیل و بیان ویژگی های آن به عنوان نوع ادبی مستقلی نپرداخته اند، چندان شناخته شده نیست. توصیف بناها و ساختمان ها برای شاعران فرصتی ایجاد می کرده ­­است که علاوه بر ثبت و ماندگاری نام و تصویر عمارت در اشعار، به مدح ممدوح یا بانی بنا بپردازند و قدرت و مهارت خود را در شاعری نیز نشان دهند. در این جستار اشعار ساختمان از لابه لای صفحات بیش از سیصد متن فارسی، چون دیوان های شاعران، کتاب های تاریخ و تذکره، استخراج و بنابر ترتیب تاریخی از قدیم به جدید نقد و تحلیل شده ­است. حاصل این پژوهش که همه ی ادوار شعر فارسی را دربرگرفته، نشان می دهد بیشترین اشعار ساختمان در دوره های صفویه و قاجار و در قالب قصیده، قطعه و مثنوی بوده و به منظور مدح، وصف و ثبت تاریخ سروده شده است. از میان شاعرانی که در این موضوع طبع آزمایی کرده اند، عبدی بیگ شیرازی متخلص به نویدی در دوره ی صفویه و فتحعلی خان صبا در دوره ی قاجار، دو شاعر شاخص و پیشگام هستند. در این جستار علاوه بر تبیین ویژگی های هنری و ادبی شعر ساختمان اعم از اغراض شعری، درونمایه، ساختار، قالب و وجوه بلاغی که به شناسایی دقیق و همه جانبه ی این نوع ادبی می انجامد، به رابطه ی این اشعار با معماری اصیل ایرانی نیز پرداخته شده است که در پژوهش های معماری می تواند راهگشا باشد.

شعر ساختمان (معرفی و نقد گونه ای شعری در زبان فارسی) Keywords:

بنا , شعر ابنیه , شعر ساختمان , عمارت , وصف