اثر سویه های مختلف (Agrobacterium rhizogenes) در القای ریشه مویین در گیاه دارویی گل راعی(Hypericum perforatum)

چکیدهسابقه و هدف:گل راعی (Hypericum perforatum) ازجمله گیاهان در معرض خطر انقراض است که به دلیل وجود متابولیت های ثانویه مختلف در صنعت داروسازی اهمیت فراوانی دارد. امروزه استخراج و تولید اقتصادی اغلب متابولیت های ثانویه از طریق جمع آوری گیاهان دارویی از رویشگاه طبیعی عمدتا با مشکلات فراوانی همراه است و استفاده از فناوری کشت ریشه های مویین رهیافتی موثر در تولید تجاری متابولیت های ارزشمند دارویی در شرایط آزمایشگاهی است. کشت ریشه مویین با استفاده از Agrobacterium rhizogenes یکی از روش های کاربردی برای مطالعه مسیر بیوسنتز متابولیت های ثانویه می باشد. پژوهش های مختلف نشان داده است که از میان ژن های rolA، rolB، rolC و rolD موجود در A. rhizogenes، ژن rolB نقش اصلی در القای ریشه مویین دارد و بقیه ژن ها نقش کمتری در این موضوع ایفا می کنند. هدف از این پژوهش، تاثیر تلقیح سویه های مختلف A. rhizogenes با ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه در القای ریشه های مویین در گیاه دارویی گل راعی بود.مواد و روشها:بذر گل راعی از موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در تهران تهیه شد. به منظور بررسی تاثیر سویه های آگروباکتریوم در القای ریشه های مویین، آزمایش فاکتوریل با فاکتور A نوع ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه گل راعی و فاکتور B پنج سویه A.rhizogenes شامل (۱۷۲۴، ATCC، Mus، A۴ و (R۱۰۰۰ در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در بخش زیست فناوری موسسه در سال ۱۴۰۱ انجام شد. گیاهچه های ۱۵ روزه گل راعی در محیط کشت MS کامل دو مرتبه واکشت شدند و بعد توسط پنج سویه A. rhizogenes تلقیح و به محیط کشت برای القای ریشه مویین منتقل شدند. درنهایت ویژگی های مورفولوژیکی ازجمله طول ریشه اصلی و فرعی، تعداد ریشه های مویین، وزن تر و خشک و درصد القای ریشه مویین به مدت دو ماه ارزیابی گردید. با توجه به اینکه در A. rhizogenes، ژن rolB نقش اصلی در القای ریشه مویین دارد، به همین دلیل برای تایید حضور ژن rolB در سویه های آگروباکتریوم، DNA ژنومی از ریشه های موئین به روش CTAB استخراج شد. چاهک های حاوی ریشه های موئین حاصل از ریزنمونه تلقیح شده به عنوان کنترل مثبت و ریشه های تلقیح نشده نیز به عنوان نمونه های کنترل منفی استفاده شد. با استفاده از الکتروفورز، قطعات با طول های مختلف DNA از یکدیگر تشخیص داده شدند. داده های مورفولوژی ریشه های مویین تجزیه واریانس شدند. مقایسه میانگین ها با استفاده آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. از نرم افزار SPSS برای تجزیه آماری و از نرم افزار Excel برای رسم نمودارها استفاده گردید. نتایجدر مقایسه بین ریزنمونه ها، بیشترین درصد القای ریشه مویین (۴۴/۲۴ درصد)، بیشترین وزن تر (۵۴/۷ گرم) و وزن خشک (۴۶/۴ گرم) در ریزنمونه برگ تلقیح شده با سویه باکتریایی R۱۰۰۰ به دست آمد که به طور معنی داری از سایر سویه های A. rhizogenes و ریزنمونه شاهد بیشتر بود. کمترین میزان درصد القای ریشه مویین (۷۷/۱۷ درصد) در سویه باکتری ۱۷۲۴ در ریزنمونه برگ و کمترین درصد القای ریشه مویین (۸۸/۸ درصد) در سویه باکتری ATCC در ریزنمونه ساقه مشاهده شد. در ریز نمونه های ریشه به جز سویه های باکتریایی A۴ و Mus، سایر سویه های باکتری موفق به القای ریشه مویین نشدند. در نهایت لاین های ریشه مویین تراریخته با حضور ژن rolB با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن rolB تایید شدند.نتیجه گیرینتایج این پژوهش نشان داد که نوع ریزنمونه، نوع سویه های A. rhizogenes و نوع محیط کشت در تولید یا عدم تولید ریشه های مویین تراریخت در گل راعی موثر هستند. در ریزنمونه های برگ و ساقه، سویه باکتریایی R۱۰۰۰ از لحاظ تولید ریشه های مویین، درصد القای ریشه مویین و افزایش وزن تر و خشک نسبت به سایر سویه ها برتری داشت. در ریزنمونه ریشه، سویه باکتریایی A۴ بیشترین تاثیر را در القای ریشه مویین و درصد القای ریشه مویین داشت. در نهایت با توجه به برتری سویه باکتریایی R۱۰۰۰ در ریزنمونه برگ نسبت به سایر سویه های باکتریایی برای تولید ریشه های مویین در گیاه گل راعی توصیه گردید

اثر سویه های مختلف (Agrobacterium rhizogenes) در القای ریشه مویین در گیاه دارویی گل راعی(Hypericum perforatum) Keywords:

متابولیت ثانویه , گل راعی , ریشه مویین , تراریخته