مدل سازی نقش میانجی سواد سلامت در ارتباط طرحواره های ناسازگار اولیه با راهبردهای مقابله ای بیماران مبتلا به سرطان

زمینه و هدف: بیماران مبتلا به سرطان با تنش های روانی و جسمی متعددی مواجه هستند که  متغیرهای مختلفی از انواع روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی و پزشکی در آن دخیل هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی مدل مفهومی تاثیر طرحواره های ناسازگار اولیه بر راهبردهای مقابله ای با در نظر گرفتن نقش میانجی سواد سلامت در بیماران مبتلا به سرطان بود. روش کار: این پژوهش توصیفی- همبستگی مبتنی بر روش مدلسازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل بیماران ۲۰ تا ۶۰ ساله مبتلا به سرطان مراجعه کننده به مراکز درمانی خصوصی شهر تهران از ۱ اردیبهشت تا ۳۰ شهریور سال ۱۴۰۳ بوده؛ که ۶۶۵ نفر با روش نمونه­گیری در دسترس به­ عنوان نمونه انتخاب شده­­اند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه­های طرحواره های ناسازگار اولیه (۱۹۹۸)، سواد سلامت بزرگسالان (۱۴۰۱) و مقابله با شرایط پراسترس (۱۹۹۰) استفاده شده­ است. تحلیل داده ها در سطح معناداری ۰۵/۰ با روش مد­سازی معادلات ساختاری، در نرم­افزارهای SPSS۲۵ و Amos۲۴  انجام شد.  نتایج: طرحواره های ناسازگار اولیه رابطه منفی معناداری  با سواد سلامت دارند(۰۰۱/۰ P<، ۸۴/۰-β =)، و با راهبردهای مقابله ای رابطه مثبت معنادار (۰۰۱/۰  P< ، ۲۵/۰β =) همچنین سواد سلامت با راهبردهای مقابله ای رابطه منفی معنادار داشت (۰۰۱/۰  P< ، ۸۳/۰-β =) و نقش میانجی معناداری در ارتباط میان طرحواره های ناسازگار اولیه و راهبردهای مقابله ایفا کرد (۰۰۱/۰>P،   ۲۵/۰ β =). شاخص های برازش  مدل ( ۹۱۶/۰=GFI، ۹۱/۰=IFI، ۹۰۹/۰=CFI  و ۰۷۸/۰ RMSEA=) نشان دهنده انطباق مطلوب مدل با داده ها بود . نتیجه­گیری: طرحواره های ناسازگار اولیه با تضعیف سواد سلامت و شکل گیری راهبردهای مقابله ای غیرسازگارانه در بیماران مبتلا به سرطان مرتبط هستند. ارتقای سواد سلامت می تواند به عنوان متغیرمیانجی در تعدیل اثرات منفی این طرحواره ها، نقش مهمی در بهبود راهبردهای مقابله ای ایفا کند. استفاده از مداخلات آموزشی برای افزایش سواد سلامت می تواند در فرآیند روان درمانی و توان بخشی این بیماران مفید واقع شود.

Keywords:

Early Maladaptive Schemas , Coping Strategies , Health Literacy , Cancer , طرحواره های ناسازگار اولیه , راهبردهای مقابله ای , سواد سلامت , سرطان