شبیه سازی سناریوهای توسعه آینده شهری با استفاده از مدل های CA-Markov و SLEUTH در کلان شهر تهران

رشد سریع و بی رویه شهرها در دو دهه اخیر، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، چالش های پیچیده ای در مدیریت منابع زمینی و حفاظت محیط زیست ایجاد کرده است. این پژوهش با هدف تحلیل روند تغییرات کاربری زمین و پیش بینی سناریوهای توسعه شهری بر اساس مدل های پیشرفته CA–Markov و SLEUTH انجام شد. داده های ثانویه شامل تصاویر ماهواره ای لندست و نقشه های توپوگرافی از منابع معتبر جمع آوری و تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد مساحت مناطق شهری از ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰ بیش از ۱۲۳ درصد افزایش یافته است که این رشد عمدتا در مجاورت محورهای اصلی حمل ونقل متمرکز بوده و الگوهای توسعه فضایی را شکل داده است. سه سناریوی توسعه شهری شامل تاریخی، زیست محیطی معتدل و زیست محیطی سخت برای بررسی پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی مدل سازی شدند. سناریوی تاریخی رشد سریع و بدون کنترل را نشان می دهد که منجر به تخریب گسترده اراضی کشاورزی و کاهش پوشش گیاهی می شود و خطراتی برای تنوع زیستی و کیفیت زندگی به دنبال دارد. در مقابل، سناریوهای زیست محیطی معتدل و سخت با اعمال سیاست های مدیریتی هوشمندانه، تعادل بهتری بین توسعه و حفاظت منابع طبیعی برقرار کرده و پایداری اکولوژیکی و اجتماعی را افزایش می دهند. این پژوهش با استفاده از شاخص های آماری معتبر و تحلیل حساسیت پارامترهای مدل، تاثیر عوامل جغرافیایی، زیرساختی و سیاست های شهری را در روند توسعه ارزیابی کرده و راهکارهای علمی و کاربردی برای برنامه ریزی پایدار ارائه می کند. یافته ها می تواند به برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان کمک کند تا توسعه ای هوشمندانه، متوازن و سازگار با محیط زیست را تحقق بخشند و از خسارات زیست محیطی و اقتصادی جلوگیری نمایند.

Keywords:

رشد شهری , تغییر کاربری زمین , مدل CA–Markov , مدل SLEUTH , توسعه پایدار , تحلیل مکانی